Η Έναρξη της Ακαδημαϊκής Αναβάθμισης – και το Σταδιακό Μπλοκάρισμά της

Τη δεκαετία του 1990, η εισαγωγή στις ΑΣΣΥ μέσω Πανελλαδικών Εξετάσεων και η τυπική ένταξη των σχολών στην ανώτερη τριτοβάθμια εκπαίδευση δημιούργησαν την αίσθηση μιας θεσμικής εξίσωσης με τα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΤΕΙ). Οι απόφοιτοι άρχισαν να αντιμετωπίζονται ως ακαδημαϊκά καταρτισμένοι επαγγελματίες, με ουσιαστική γνώση στις στρατιωτικές, τεχνικές και διοικητικές τους ειδικότητες. Ωστόσο, παρά τις αλλαγές στη δομή των σπουδών, η ουσιαστική τους αναγνώριση παρέμεινε μετέωρη.
Σταδιακά, η «αναβάθμιση» έδωσε τη θέση της σε μια σιωπηρή αποδόμηση. Με την πάροδο του χρόνου, μεθοδευμένα οι ΑΣΣΥ άρχισαν να χάνουν τα ακαδημαϊκά χαρακτηριστικά τους, όχι λόγω έλλειψης ποιότητας εκπαίδευσης, και ούτε φυσικά από το επίπεδο εισαγωγής των νέων σπουδαστών, αλλά λόγω στρατιωτικών και πολιτικών επιλογών. Η έλλειψη εναρμόνισης με το εκπαιδευτικό σύστημα και οι ασαφείς επαγγελματικές προοπτικές των αποφοίτων έδειχναν ότι, αντί να εξελίσσονται ώστε να εξισωθούν με άλλες ανώτατες σχολές, οι ΑΣΣΥ σταδιακά υποβαθμίζονταν σε σχολές απλής επαγγελματικής κατάρτισης.

Ο Νόμος 5110 και η Οριστική Απαξίωση

Η πρόσφατη νομοθεσία (Ν. 5110/2024 (ΦΕΚ A 75 - 24.05.2024) Ίδρυση Ελληνικού Κέντρου Αμυντικής Καινοτομίας, εκσυγχρονισμός θεσμικού πλαισίου των Ανωτάτων Στρατιωτικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, σύσταση Κοινού Σώματος Πληροφορικής στις Ένοπλες Δυνάμεις και λοιπές διατάξεις), που αφορά στην πρόσληψη διδακτικού προσωπικού στις ΑΣΣΥ, έρχεται να βάλει την τελευταία πινελιά στη μετατροπή των ΑΣΣΥ σε σχολές γρήγορης επαγγελματικής εκπαίδευσης. Αντί να διαμορφωθεί ένα ακαδημαϊκά ισχυρό πρόγραμμα σπουδών, η έλλειψη υψηλών κριτηρίων για τη διδασκαλία αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο χαμηλότερης ποιότητας εκπαίδευσης.
Ακόμα πιο αποκαλυπτική είναι η αλλοίωση των προγραμμάτων σπουδών στο πλαίσιο διεθνών «υποχρεώσεων», με θεματολογία που περισσότερο παραπέμπει σε αποφοίτους δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης παρά σε σπουδαστές ανώτερης στρατιωτικής εκπαίδευσης (αλήθεια στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν σχολές υπαξιωματικών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με αντίστοιχα προγράμματα;). Μαθήματα που απαιτούν ανάλυση, κριτική σκέψη και επιστημονική μεθοδολογία αντικαθίστανται από πιο απλοϊκά αντικείμενα, επιβεβαιώνοντας ότι η πραγματική στόχευση δεν είναι η αναβάθμιση αλλά η υποβάθμιση.
Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: οι απόφοιτοι ΑΣΣΥ δεν προορίζονται πλέον για ακαδημαϊκά πλήρεις στρατιωτικούς με υψηλό μορφωτικό επίπεδο, αλλά για στρατιώτες με τεχνικές γνώσεις που θα καλύπτουν βασικές ανάγκες του στρατεύματος. Η μετάβαση από στελέχη υψηλού επιπέδου σε επαγγελματικά καταρτισμένους στρατιώτες είναι σχεδόν ολοκληρωμένη – και όλα δείχνουν ότι αυτό δεν είναι ένα τυχαίο αποτέλεσμα, αλλά μια συνειδητή επιλογή.

Η Αντίφαση της Πραγματικότητας

Παρότι οι απόφοιτοι συνεχίζουν να αποδεικνύουν την αξία τους σε όλα τα επίπεδα, το θεσμικό πλαίσιο κάνει ό,τι μπορεί για να τους υποβαθμίσει. Το διαδίκτυο γεμίζει με άρθρα που εξυμνούν το έργο τους, την ίδια στιγμή που θεσμικά μέτρα τους τοποθετούν σε ένα χαμηλότερο επαγγελματικό και ακαδημαϊκό στάτους.
Οι εξελίξεις αυτές δεν αποτελούν αποτέλεσμα έλλειψης δυνατοτήτων από πλευράς αποφοίτων, αλλά έλλειψης πολιτικής βούλησης να αναγνωριστεί επίσημα η αξία τους. Η μετάβαση από τις μεγάλες υποσχέσεις για εξίσωση με την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην τρέχουσα κατάσταση της επαγγελματικής κατάρτισης με ελάχιστες απαιτήσεις ολοκληρώνει έναν κύκλο: από την αναβάθμιση που όλοι μιλούσαν, στην απαξίωση που κανείς δεν παραδέχεται, αλλά κάποιοι επιδιώκουν.
Αυτό είναι το απόλυτο παράδοξο: από τη μία, οι ΑΣΣΥ υποτίθεται ότι αποτελούν ελκυστική επιλογή για νέους που επιθυμούν μια σταθερή επαγγελματική πορεία στις Ένοπλες Δυνάμεις· από την άλλη, η σταδιακή υποβάθμιση των σπουδών και η ακαδημαϊκή απαξίωση δημιουργούν σοβαρά ερωτήματα για το αν όντως υπάρχουν κίνητρα για τους υποψήφιους.
Ποιος θα επιλέξει να ενταχθεί σε μια σχολή όπου οι απαιτήσεις γίνονται όλο και πιο χαμηλές, οι προοπτικές ανέλιξης θολές και η πραγματική αναγνώριση ανύπαρκτη; Και το πιο βασικό: ποιος θα θελήσει να δεσμευτεί σε ένα επάγγελμα που ενώ απαιτεί αφοσίωση και επαγγελματισμό, θεσμικά αντιμετωπίζεται με όλο και λιγότερο σεβασμό;
Αντί να ενισχυθεί η ακαδημαϊκή και επαγγελματική ταυτότητα των αποφοίτων ΑΣΣΥ, τους ζητείται απλώς να εκτελούν οδηγίες, χωρίς να έχουν ουσιαστικά εφόδια για εξέλιξη. Με αυτή τη λογική, η προσέλκυση νέων ικανών υποψηφίων γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη· και η πραγματική ερώτηση είναι: μετά από λίγα χρόνια, θα παραμένουν ή θα αναζητούν άλλες διεξόδους;
Η ουσία του θέματος: ποιος θα βάλει την «υπογραφή» του σε μια απόφαση που ουσιαστικά μετατρέπει τις ΑΣΣΥ από ανώτερες στρατιωτικές σχολές σε κέντρα ταχείας επαγγελματικής εκπαίδευσης; Ποιος Αρχηγός ή Υπουργός θα θελήσει να μείνει στην ιστορία ως ο άνθρωπος που αντί να ενισχύσει τον θεσμό, υπέγραψε την απαξίωσή του;

Η απάντηση είναι απλή: εκείνος που είτε δεν καταλαβαίνει τη σημασία και του ρόλου των αποφοίτων ΑΣΣΥ, είτε βολεύεται από τη στασιμότητα, είτε ακολουθεί εντολές χωρίς δεύτερη σκέψη.

Γιατί καμία ηγεσία που σέβεται τις Ένοπλες Δυνάμεις δεν θα δεχόταν να αποδυναμώσει τη ραχοκοκαλιά τους. Καμία ηγεσία που σκέφτεται το μέλλον του στρατεύματος δεν θα υπονόμευε τις σπουδές και το επίπεδο των ανθρώπων που κρατούν τις καθημερινές επιχειρησιακές λειτουργίες και τα αεροσκάφη μας ετοιμοπόλεμα εδώ και 70 και πλέον έτη.
Άρα, αν κάποιος τελικά υπογράψει, ας είναι έτοιμος να εξηγήσει – αν όχι σήμερα, τότε σίγουρα στο μέλλον – γιατί επέλεξε να αφήσει τις ΑΣΣΥ να γίνουν σκιά του παρελθόντος τους.
Γιατί, όπως μου έλεγε και ένας πρώην Διευθυντής μου «Πίσω από κάθε επιτυχημένη αποστολή, πίσω από κάθε αεροσκάφος που απογειώνεται, κάθε μηχάνημα που λειτουργεί και κάθε κρίσιμη διαδικασία που εκτελείται άψογα, δεν βρίσκονται αποφάσεις γραφείου, αλλά άνθρωποι με γνώσεις, εμπειρία και αφοσίωση».

Μανώλης Σαλεβουράκης
Σμχος (ΤΜΑ) ε.α., της 38^ης ΣΤΥΑ