Η Αεροπορική μας Ιστορία που πρέπει να διασωθεί
Γράφει ο Θέμης Βρανάς, ΠΗΓΗ: Περιοδικό ΠΤΗΣΗ
Το Περιοδικό ΠΤΗΣΗ δημοσίευσε σε τρία μέρη αξιόλογο άρθρο για το θέμα. Παρουσιάζουμε το μεγαλύτερο μέρος τους, γιατί ειλικρινά μας πονάει.
HU-16B ASW Albatross
Μία μόλις ημέρα μετά τον εορτασμό της Πολεμικής μας Αεροπορίας, στις 9 Νοεμβρίου 2023, διαλύθηκαν και εκποιήθηκαν ως ανακυκλώσιμο υλικό στην 112ΠΜ, Ελευσίνα, τρία ή τέσσερα HU-16B ASW Albatross. Επρόκειτο για αεροπλάνα που βρίσκονταν σε απόθεση πάνω από είκοσι πέντε χρόνια και θεωρούνταν πλέον άχρηστο υλικό.
Αν αναλογιστούμε ότι το Μουσείο ΠΑ διαθέτει τρία πλήρη αεροσκάφη του τύπου και η 112ΠΜ ακόμη δύο, είναι φανερό ότι δεν κινδυνεύει η αντιπροσώπευση του τύπου στην Ελλάδα.
Η εκποίηση αεροσκαφών, ύστερα από πολλά χρόνια αδράνειας σε αυτό τον τομέα, εκ των πραγμάτων μας οδηγεί σε σκέψεις πιθανής εκποίησης και άλλων αεροσκαφών διαφόρων τύπων που βρίσκονται εκτός ενεργείας.
Κάτι τέτοιο είναι αναπόφευκτο, αφού δεν γίνεται να διατηρούνται ως άχρηστο υλικό δεκάδες αεροσκάφη σε διάφορα αεροδρόμια καταλαμβάνοντας σε κάποιες περιπτώσεις χώρο απαραίτητο για την εύρυθμη λειτουργία της εκάστοτε Μονάδας.
Ανάμεσα σε αυτά τα ξεχασμένα αεροσκάφη όμως βρίσκονται και κάποια που έχουν ιδιαίτερη σημασία τόσο λόγω της ξεχωριστής τους ιστορίας όσο και της σπανιότητάς τους σε ελληνικό αλλά και διεθνές επίπεδο.
T-33A MK.3
Είκοσι δύο T-33A MK.3 εντάχθηκαν στην ΕΒΑ την περίοδο 1959-1962.
Είχαν κινητήρα Rolls-Royce Nene 10, κατασκευασμένο μετά από άδεια από την καναδική εταιρία Orenda Ltd, αρκετά ισχυρότερο σε σχέση με τον κινητήρα Allison J33 που έφεραν τα υπόλοιπα T-33A.
Το γεγονός αυτό τα καθιστούσε ιδανικά για τον ρόλο της προκεχωρημένης εκπαίδευσης των Ικάρων, αλλά και ως αεροσκάφη μετάβασης των χειριστών στα F-84F, αφού ο κινητήρας τους τα βοηθούσε να προσομοιώνουν τις επιδόσεις των αποκλειστικά μονοθέσιων Thunderstreak.
Τα T-33A Mk.3 κυριολεκτικά εξαφανίζονται από το 1977, όταν πλέον τα T-2E Buckeye αναλαμβάνουν την προκεχωρημένη εκπαίδευση των Ικάρων.
Δεν γνωρίζουμε λεπτομέρειες για το αν εκποιήθηκαν, επιστράφηκαν στον Καναδά ή δόθηκαν σε άλλες χώρες. Στην Ελλάδα σήμερα σώζονται μόλις δύο T-33A Mk.3
To «21269» βρίσκεται στις εγκαταστάσεις της ΕΑΒ, ενώ το «21367» βρίσκεται στην Αεροπορική Βάση ΣΕΔΕΣ. Πρόκειται για πολύ σπάνια αεροσκάφη, εκτός ενεργείας για πάνω από σαράντα πέντε χρόνια και ίσως θα έπρεπε η ηγεσία του Μουσείου ΠΑ να φροντίσει να εντάξει τουλάχιστον ένα από αυτά στη συλλογή του. Το πλήρες άρθρο ΕΔΩ
Convair F-102A Delta Dagger.
Ο στόλος των είκοσι F-102A που παρέλαβε η Ελλάδα είχε τρεις απώλειες αεροσκαφών (εναέρια σύγκρουση των «56-0988» και «56-1016» στις 3/7/1972, με μία απώλεια ζωής και ατύχημα κατά την προσγείωση του «56-1011» στις 30/11/1973. Πηγή: Αντώνιος Τσαγκαράτος, HAF yearbook 2007/Α).
Αν και ο τύπος πραγματοποίησε την τελευταία του πτήση στην Ελλάδα το Φεβρουάριο του 1977, σήμερα, 46 χρόνια μετά, το σύνολο των δεκαεπτά F-102A σώζονται σε Ελλάδα και εξωτερικό σε κατάσταση που ποικίλει από πλήρη εκθεσιακά αεροσκάφη, έως κακομεταχειρισμένα και ουσιαστικά ακατάλληλα προς έκθεση.
Τα σωζόμενα πλήρη και σε έκθεση F-102A είναι οχτώ, έξι στην Ελλάδα (από ένα σε Λάρισα-110ΠΜ, Ελευσίνα-112ΠΜ, Τανάγρα-114ΠΜ, Τρίπολη-124ΠΒΕ, Τατόι Σχολή Ικάρων, Θεσσαλονίκη Αεροπορική Βάση ΣΕΔΕΣ) και δύο στο εξωτερικό (Ολλανδία Soesterberg Militaire Luchtvaart Museum, Γερμανία Hermeskeil Flugaustellung Junior Family).
Αν θεωρήσουμε ότι πολιτική του Μουσείου ΠΑ είναι η διάσωση όσο γίνεται περισσότερων αεροσκαφών, αναγκαστικά θα πρέπει να στραφεί σε δύο μόνο πηγές για την εξεύρεση πιθανού εκθέματος, την 112ΠΜ που διαθέτει ακόμη δύο F-102A και την 114ΠΜ που διαθέτει ακόμη έξι ομοιότυπα αεροσκάφη, κανένα εκ των οποίων σε έκθεση και άρα σε άμεσο κίνδυνο καταστροφής, σε περίπτωση εκποίησης παλαιών αεροσκαφών.
Δυστυχώς τα δύο διαθέσιμα αεροσκάφη της 112ΠΜ βρίσκονται αποσυναρμολογημένα σε οικτρή κατάσταση διότι πριν από περίπου δεκαπέντε χρόνια χρειάστηκε να μετακινηθούν εντός Πτέρυγας, κάτι που έγινε με τέτοιον τρόπο ώστε πλέον δεν νομίζουμε ότι μπορούν να συναρμολογηθούν ξανά. Μπορούν όμως να προσφέρουν πολύτιμα ανταλλακτικά σε κάθε σχετικό σχέδιο εργασίας του ΜΠΑ. Έτσι, ως μόνη πηγή εύρεσης F-102A προς συντήρηση και στατική έκθεση απομένει η 114ΠΜ.
Όπως προαναφέρθηκε, διαθέτει επτά αεροσκάφη, το ένα σε έκθεση. Από τα υπόλοιπα έξι, μόνο το ένα είναι κατεστραμμένο μερικώς σε άσκηση πυρασφάλειας. Κάποιο από τα υπόλοιπα πέντε πλήρη δομικά F-102A («56-1001», «56-1034», «56-1039», «56-1040», «56-1079») θα μπορούσε να επιλεγεί προς συντήρηση και έκθεση.
Η Τανάγρα προσφέρει ακόμη μία επιλογή στο Μουσείο της Πολεμικής μας Αεροπορίας, το F-102A «56-1056», που βρίσκεται πλήρες στις εγκαταστάσεις της ΕΑΒ, όχι όμως σε έκθεση.
Είναι απόλυτα κατανοητό ότι η μεταφορά και συντήρηση ενός εκ των προτεινόμενων αεροσκαφών θα αποτελέσει μια χρονοβόρα και κοστοβόρα προσπάθεια, θα μπορέσει όμως να διασώσει και να αποδώσει ακόμη ένα F-102A, τύπος σπάνιος και περιζήτητος σε όλη την Ευρώπη.
Το F-102A «56-1034» είχε χρησιμοποιηθεί από τον αστροναύτη Alan Shepard το Σεπτέμβριο του 1959.
Ίσως το ΜΠΑ θα πρέπει να εξετάσει την ευκαιρία να επιλέξει δύο αεροσκάφη από την Τανάγρα ώστε να έχει σε έκθεση και το F-102A «56-1034» με τα συγκεκριμένα αμερικανικά χρώματα, ή έστω να το έχει ασφαλές και αποθηκευμένο για μελλοντική αξιοποίηση! Το πλήρες άρθρο ΕΔΩ
NAMC YS-11A
Έξι αεροσκάφη του τύπου παραλήφθηκαν από την Ολυμπιακή Αεροπορία το 1981 και πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους ενταγμένα στην 356 ΜΤΜ.
Τον Απρίλιο του 1989 το «2144» (πρώην ΟΑ «SX-BBK») είχε ατύχημα κατά την προσγείωση στο αεροδρόμιο της Μυκόνου. Το τεχνικό προσωπικό του ΚΕΑ Ελληνικού κατόρθωσε να το επισκευάσει επιτόπου ώστε να πραγματοποιήσει την πτήση Μύκονος-Ελληνικό, όπου μετά από αξιολόγηση κρίθηκε ως ΠΟΕ, δηλαδή ως ασύμφορη η επισκευή του και εκποιήθηκε ως σκραπ τον Ιούνιο του 2004.
Στα μέσα του 1996, τρία YS-11A βρίσκονταν ήδη εκτός ενεργείας, τα «2136» (πρώην ΟΑ «SX-BBG»), 2145 (πρώην «ΟΑ SX-BBL») και «2153» (πρώην ΟΑ «SX-BBP»).
Στην πίστα της 356ΜΤΜ παρέμεναν μόνο το «2137» (πρώην ΟΑ «SX-BBH») και το «2143» (πρώην ΟΑ «SX-BBI»), το οποίο είχε χαρακτηριστική εμφάνιση λόγω της χρήσης του ως αεροσκάφος διακρίβωσης ραδιοβοηθημάτων (navaid calibration).
To «2137» παρέμεινε για ελάχιστο ακόμη χρόνο σε υπηρεσία και την περίοδο 2000-2001 εντάχθηκε στο Μουσείο της 112ΠΜ, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα.
To «2143» συνέχισε την υπηρεσία του μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 2000 και σήμερα βρίσκεται στην 112ΠΜ.
Δυστυχώς δεν υπήρξε πρόνοια η τελευταία του πτήση να είναι από την 112ΠΜ στην Αεροπορική Βάση Δεκελείας, ώστε να ενταχθεί άμεσα στα εκθέματα του Μουσείου Πολεμικής Αεροπορίας, γεγονός που δημιουργεί ένα σημαντικό κενό στη συλλογή του και δεν διασφαλίζει το μέλλον του «2143». Βέβαια, ποτέ δεν είναι αργά για τη μεταφορά του στο Τατόι και ελπίζουμε σύντομα να υπάρξει κάποια απόφαση που θα επιτρέψει να ρυθμιστεί και αυτή η υπερδεκαετής εκκρεμότητα.
Τα τρία προαναφερθέντα εκτός ενεργείας YS-11A, «2136», «2145» και «2153» αποσυναρμολογήθηκαν πριν περίπου δεκαπέντε χρόνια και μεταφέρθηκαν στον χώρο απόθεσης άχρηστων αεροσκαφών της 112ΠΜ.
Βρίσκονται εκεί σε άθλια κατάσταση, δίχως καμία προστασία από τα στοιχεία της φύσης, ενώ στην καμπίνα του ενός, τουλάχιστον μέχρι το 2017, βρισκόταν κυριολεκτικά πεταμένο το τεχνικό αρχείο των αεροσκαφών από την υπηρεσία τους στην Ολυμπιακή Αεροπορία.
Αργά η γρήγορα η Πολιτική Αεροπορία θα αποκτήσει κι αυτή στην Ελλάδα το δικό της Μουσείο. Δυστυχώς τότε δεν θα έχει υπάρξει ουσιαστικά καμία πρόνοια για τη διάσωση πλήρων αεροσκαφών προς έκθεση για αυτό τον σκοπό, αφού μάλλον δεν περιλαμβάνεται στα καθήκοντα της ΥΠΑ.
Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που από τα επτά DC-3/C-47 που είχε παραλάβει το 1963 η ΕΒΑ από την Ολυμπιακή Αεροπορία δεν υπάρχει πλέον κανένα.
Το τελευταίο που σωζόταν, το «12351» (πρώην ΟΑ SX-ΒΑΕ), εκποιήθηκε στην Αεροπορική Βάση ΣΕΔΕΣ τον Φεβρουάριο του 1998 δίχως κανένας να ασχοληθεί με την ιστορική του αξία.
Με δεδομένο ότι το Μουσείο ΠΑ φιλοξενεί ήδη δύο αεροσκάφη της ΥΠΑ (το navaid calibration DC-3 «SX-ECF» και το ελικόπτερο SA.318C Alouette II «SX-HEB») θα μπορούσε ίσως να διαθέσει κάποιο χώρο, έστω υπαίθριο, όπου τα τμήματα των αποσυναρμολογημένων YS-11A να αποτεθούν και να σκεπαστούν με κάποιο υλικό που θα τους παρέχει έστω οριακά καλύτερες πιθανότητες επιβίωσης.
Αν δεν γίνει κάτι δραστικό τώρα, όταν θα τα χρειαστεί το μελλοντικό Μουσείο Πολιτικής Αεροπορίας δεν θα τα έχει και ούτε θα υπάρχει πιθανότητα να τα αποκτήσει, εκτός κι αν κάποιος πολιτικός παράγοντας εκείνης της εποχής κρίνει ότι ένα YS-11A είναι αρκετό για την ΠΑ και η 112ΠΜ κληθεί να αποχωριστεί το δικό της μοναδικό αεροσκάφος.
Ίσως από τώρα, που μπορούμε, θα πρέπει «να προσέχουμε για να έχουμε».
Το πλήρες άρθρο ΕΔΩ