Γι’ αυτό επιλέξαμε να παρουσιάσουμε επιλεκτικά τμήματα από την ομιλία του καθηγητή του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών ΑΠΘ Γεώργιου Καραγιαννίδη με τίτλο: "Θα Κυριαρχήσει η Τεχνητή Νοημοσύνη στους Πολέμους του Μέλλοντος;" από τη σελ.164 έως 170 του τεύχους.

Θα Κυριαρχήσει η Τεχνητή Νοημοσύνη στους Πολέμους του Μέλλοντος;

Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν είναι εύκολη, διότι υπάρχουν διάφορα ζητήματα που εμπλέκονται στη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στο στρατό.
Υπάρχουν αρκετοί ορισμοί για την ΤΝ, αλλά θεωρώ τους ακόλουθους πιο χρήσιμους: «Τεχνητή Νοημοσύνη (Τ.Ν.) είναι η προσομοίωση διαδικασιών ανθρώπινης νοημοσύνης από μηχανές, ιδίως συστήματα υπολογιστών. Ειδικές εφαρμογές περιλαμβάνουν τα συστήματα εμπειρογνωμόνων, την επεξεργασία φυσικής γλώσσας (Chat GPT), την αναγνώριση ομιλίας και τη μηχανική όραση».
Είναι η ΤΝ μία νέα έννοια; Η απάντηση είναι σαφής: η ΤΝ δεν είναι νέα ιδέα.
Ο Alan Turing εισήγαγε το 1948 πολλές από τις κεντρικές έννοιες της ΤΝ σε μία έκθεση που ονομάζεται “Intelligent Machinery”, την οποία δυστυχώς, δεν δημοσίευσε. Μερικά χρόνια αργότερα, ο Claude Shannon εφηύρε το “bit”. Έτσι, κατά τη γνώμη μου, ο Claude Shannon είναι ένας από τους σημαντικότερους επιστήμονες του προηγούμενου αιώνα.
Είναι επίσης ο πατέρας της θεωρίας της πληροφορίας. Χρειάστηκαν αρκετές δεκαετίες για να σημειωθεί σημαντική πρόοδος προς την ανάπτυξη πρακτικών συστημάτων ΤΝ που θα έκαναν την τεχνολογία αυτή πραγματικότητα. Και το ερώτημα είναι: γιατί συνέβη αυτό;
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα έγκειται στην εξέλιξη του hardware. Όταν μιλάω για hardware, εννοώ μικροεπεξεργαστές και μνήμες. Έτσι, το hardware είναι αυτό που αλλάζει το παιχνίδι στην ψηφιακή σημερινή ψηφιακή εποχή.
Χρήση της ΤΝ στις ΕΔ
Σύμφωνα με την έκθεση που ανέφερα προηγουμένως, ο καλύτερος άνθρωπος- χειριστής δεν μπορεί να αντιμετωπίσει πολλαπλές μηχανές που κάνουν χιλιάδες ελιγμούς ανά δευτερόλεπτο, αεροσκάφη που ενδεχομένως κινούνται με υπερηχητική ταχύτητα και ενορχηστρώνονται από ΤΝ σε διάφορους τομείς. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να είναι παντού ταυτόχρονα, αλλά το λογισμικό μπορεί. Αυτή φαίνεται να είναι μία πολύ συμπαγής απάντηση στο ερώτημα πώς χρησιμοποιείται η ΤΝ στο στρατό. Σε σύγκριση με τα συμβατικά συστήματα, τα στρατιωτικά συστήματα με ΤΝ μπορούν να διαχειριστούν καλύτερα και αποδοτικότερα τον τεράστιο όγκο δεδομένων. Στην πραγματικότητα, χρειαζόμαστε τεράστιο αριθμό δεδομένων, προκειμένου να χρησιμοποιήσουμε αλγόριθμους μηχανικής μάθησης ή βαθιάς μάθησης. Έτσι, επειδή η ΤΝ είναι τόσο καλή στη λήψη αποφάσεων, ενισχύει δραματικά την αυτορρύθμιση, τον αυτοέλεγχο και την αυτενέργεια των πολεμικών συστημάτων.
Οφέλη της ΤΝ για τις ΕΔ
Η ΤΝ συμβάλλει σημαντικά στη λήψη στρατηγικών αποφάσεων και στις διαδικασίες αναγνώρισης στόχων. Οι αλγόριθμοι ΤΝ είναι σε θέση να συλλέγουν και να επεξεργάζονται δεδομένα από πολυάριθμες διαφορετικές πηγές που σχετίζονται με τη λήψη αποφάσεων, ιδίως σε καταστάσεις υψηλής έντασης. Σε πολλές περιπτώσεις τα συστήματα ΤΝ μπορούν να αναλύσουν γρήγορα και αποτελεσματικά μία κατάσταση και να λάβουν την καλύτερη απόφαση. Ωστόσο, η καλύτερη λήψη αποφάσεων σε καταστάσεις πίεσης και έντασης είναι κρίσιμη και η ΤΝ και οι άνθρωποι μπορούν να συνεργαστούν για να διευκολύνουν αυτή τη διαδικασία. Ο συνδυασμός του ηθικού πλαισίου των ανθρώπων και των γρήγορων αναλυτικών ικανοτήτων των ΤΝ μπορεί να επιταχύνει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Όσον αφορά στην αναγνώριση στόχου, η ΤΝ μπορεί να της προσδώσει υψηλή ακρίβεια σε περιβάλλοντα μάχης.
Η ΤΝ μπορεί να βελτιώσει την ικανότητα των συστημάτων να αναγνωρίζουν τη θέση των στόχων τους. Τα συστήματα ΤΝ έχουν την ικανότητα να προβλέπουν τη συμπεριφορά του εχθρού, να προβλέπουν τα τρωτά σημεία, τις καιρικές και περιβαλλοντικές συνθήκες, καθώς και τις στρατηγικές της αποστολής και να προτείνουν σχέδια ανάσχεσης. Αυτό μπορεί να εξοικονομήσει χρόνο και ανθρώπινους πόρους, διατηρώντας τους ένα βήμα μπροστά από τους στόχους τους.
Μειονεκτήματα Χρήσης της ΤΝ στις ΕΔ
Μπορούμε να δούμε εδώ τρία μειονεκτήματα και κινδύνους από τη χρήση της ΤΝ στις ΕΔ. Το πρώτο είναι ο κίνδυνος ατυχήματος. Θεωρητικά, η αυτοματισμός έχει τη δυνατότητα να βελτιώσει τον πόλεμο, την ακρίβεια και τη διοίκηση και τον έλεγχο των στρατιωτικών δυνάμεων, μειώνοντας τις απώλειες μεταξύ των πολιτών και τον κίνδυνο ακούσιας κλιμάκωσης. Για παράδειγμα, οι αυτόματοι πιλότοι των εμπορικών αερογραμμών έχουν βελτιώσει την ασφάλεια. Και τα αυτοκαθοδηγούμενα αυτοκίνητα θα ακολουθήσουν σύντομα. Ωστόσο, η δυσκολία στην ανάπτυξη ασφαλών και αξιόπιστων αυτοκαθοδηγούμενων αυτοκινήτων σε όλες τις καιρικές και οδηγικές συνθήκες αναδεικνύει τους σημερινούς περιορισμούς της ΤΝ.
Ωστόσο, η οδήγηση ή η εμπορική πτήση είναι πολύ λιγότερο περίπλοκη από τον πόλεμο. Ένα άλλο ζήτημα είναι ότι ο στρατός αντιμετωπίζει έλλειψη δεδομένων σχετικά με το περιβάλλον του πεδίου μάχης. Δεν θα είμαστε σε θέση να δοκιμάσουμε τις πραγματικές επιδόσεις σε σενάρια μέχρι την ώρα του πραγματικού πολέμου. Αυτό είναι πολύ κρίσιμο και δημιουργεί ένα πρόβλημα όταν πρόκειται να δοκιμαστούν αυτόνομα συστήματα σε καιρό ειρήνης, όταν οι στρατιωτικοί μπορούν να προσπαθήσουν να αναπαράγουν όσο το δυνατόν πιο πιστά τις πραγματικές επιχειρησιακές συνθήκες. Αλλά, ποτέ δεν θα μπορέσουν να αναπαραστήσουν πλήρως το χάος και τη βία που έχουμε σε έναν πόλεμο.
Αυτονομία και εκ των προτέρων εκχωρηθείσα εξουσία
Επιπλέον, ακόμη και αν τα συστήματα ΤΝ αποδίδουν χωρίς σφάλματα, τα κράτη μπορεί να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στην πρόβλεψη των ενεργειών που μπορεί να θέλουν να αναλάβουν σε μία
κρίση. Οι άνθρωποι εκχωρούν την αρμοδιότητα για ορισμένες ενέργειες στις μηχανές όταν αναπτύσσουν αυτόνομα συστήματα. Και αυτή είναι η καρδιά της έννοιας της ΤΝ. Το πρόβλημα εδώ είναι ότι οι ηγέτες μπορεί να ακολουθήσουν διαφορετική προσέγγιση σε μία πραγματική κρίση και αυτό συνιστά μία αντίφαση μεταξύ της προσέγγισης των ηγετών και της προσέγγισης που ακολουθούν τα συστήματα ΤΝ.
Πρόβλεψη και υπερβολική εμπιστοσύνη στον αυτοματισμό
Η διατήρηση της ανθρώπινης δραστηριότητας και ο περιορισμός των συστημάτων ΤΝ στο να δίνουν μόνο συμβουλές, δεν αποτελεί θεραπεία για αυτούς τους κινδύνους. Πρόβλημα είναι επιπλέον η προκατάληψη του αυτοματισμού και η τάση των ανθρώπων να εμπιστεύονται υπερβολικά τις μηχανές. Έτσι, το συμπέρασμα εδώ είναι ότι έχουμε επίσης μειονεκτήματα και κινδύνους από τη χρήση της ΤΝ στις ΕΔ.
Στο επόμενο μέρος της ομιλίας μου θα σας παρουσιάσω μία επισκόπηση της τρέχουσας κατάστασης όσον αφορά στην έρευνα και την ανάπτυξη της ΤΝ σε τρεις χώρες: α) στις ΗΠΑ, β) στην Κίνα και γ) στη Ρωσία. Στις ΗΠΑ υπάρχουν τέσσερα μεγάλα έργα σε εξέλιξη σήμερα.
Το πρώτο ονομάζεται “Maven” και αποκωδικοποιεί τεράστιες ποσότητες δεδομένων πληροφοριών, επιτήρησης και αναγνώρισης (ISR) με τη χρήση ΤΝ. Το δεύτερο είναι ένα πολύ σημαντικό έργο για το αμερικανικό Πεντάγωνο. Το όνομά της μελέτης είναι Squad X. Η μελέτη Squad X της DARPA (Defense Ad-
vanced Research Projects Agency) έχει ως στόχο τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την πιστοποίηση νέων συστημάτων και τεχνολογιών.
Ως αποτέλεσμα, λειτουργεί με όργανα αισθητήρων, αυτόνομα πρωτότυπα κ.λπ. Επιπλέον, το Squad X δίνει έμφαση στην ακρίβεια σε μη κινητικό περιβάλλον (χωρίς όπλα). Ως αποτέλεσμα, υποστηρίζει έργα που αφορούν στην αυτονομία και την ανίχνευση. Το τρίτο έργο ονομάζεται “ATLAS” (Advanced Targeted and Lethal Automated System). Η φιλοδοξία του Στρατού να δημιουργήσει αυτόνομα οχήματα για τον σύγχρονο πόλεμο αντικατοπτρίζεται σε αυτό το έργο. Το τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό πρόγραμμα ονομάζεται “VISTA” (Variable in-Flight Simulation Test Aircraft). Πρόκειται για ένα έργο που σκοπεύει να χρησιμοποιήσει αυτόνομα αεροσκάφη. Μπορούμε να δούμε ένα τροποποιημένο πακέτο σε F-16D Block-30 Peace Marble II, το οποίο αναβαθμίστηκε με τα ηλεκτρονικά συστήματα Block-40. Αυτό είναι ένα είδος εκπαιδευτικού αεροσκάφους, που αναπτύχθηκε από την Lockheed Martin και το οποίο πέταξε με ΤΝ για περισσότερες από 17 ώρες μόλις πριν από ενάμιση μήνα.
Και αυτό αποτελεί την πρώτη εμπλοκή της TN σε ένα τακτικό αεροσκάφος. Έτσι, το έργο VISTA αναμένεται να αλλάξει το πρόσωπο της αεροπορικής ισχύος στις ΗΠΑ.
Κίνα και ΤΝ
Η Κίνα, φαίνεται να έχει επικεντρωθεί περισσότερο στην ανάπτυξη εναέριων ρομποτικών συστημάτων παρά σε επίγεια ή θαλάσσια συστήματα. Οι προσπάθειές της έχουν επικεντρωθεί κυρίως στη χρήση της αυτονομίας για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των υφιστάμενων πλατφορμών και τακτικών.
Ωστόσο, αναπτύσσει επίσης πιο καινοτόμα συστήματα σε προσπάθειες δημιουργίας νέων δυνατοτήτων και κυρίως της ικανότητας διεισδυτικών χτυπημάτων. Η Κίνα έχει εργαστεί για να επιτρέψει στα μη επανδρωμένα αεροσκάφη της να λειτουργούν με μεγαλύτερη αυτονομία, με δυνατότητες απογείωσης,
προσγείωσης, σχεδιασμού πτήσης κ.λπ.
Ο κινεζικός στρατός έχει επίσης αναθέσει πολλά έργα για τη βελτίωση του υλικού των μη επανδρωμένων αφων, συμπεριλαμβανομένων των μπαταριών, των γεννητριών, των συνδέσεων δεδομένων και των κινητήρων. Το πιο ενδιαφέρον από ηθική άποψη είναι ότι η Κίνα αναπτύσσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη διείσδυσης stealth, παρόμοια με το 647B των ΗΠΑ ή το Taranis του ΗΒ (βρετανικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος διείσδυσης). Και τέλος, το κινεζικό ναυτικό έχει επίσης επιδείξει ενδιαφέρον για τη ναυτική ρομποτική, κυρίως για να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων συστημάτων.
Ρωσία και ΤΝ
Η Ρωσία αφιερώνει σημαντική ενέργεια για να εξισώσει τον ανταγωνισμό με τις ΗΠΑ στον στρατιωτικό τομέα. Όσον αφορά τα UAV, η Ρωσία αφιερώνει σημαντικούς πόρους στην ανάπτυξη μη επανδρωμένων συστημάτων, όπως αποδεικνύεται από την πληθώρα νέων UAV, UGV και μη επανδρωμένων υποβρύχιων οχημάτων που βρίσκονται σε διάφορα στάδια ανάπτυξης και δοκιμών. Επίσης, η Ρωσία επικεντρώθηκε στην τεχνολογία σμήνους μη επανδρωμένων αεροσκαφών, αλλά θεωρούμε ότι είναι πολύ πίσω σε σύγκριση με τις ΗΠΑ και την Κίνα.

Συμπέρασμα
Η ΠΑ θα πρέπει να συνεχίσει την ανάπτυξη της στρατιωτικής χρήσης ΤΝ σε γνωστούς τομείς που υποστηρίζουν την αποτελεσματικότερη εκπλήρωση της αποστολής.
Οι περισσότερες από αυτές τις εξελίξεις θα επικεντρωθούν πιθανότατα σε μη θανατηφόρες εφαρμογές, όπως η αερομεταφερόμενη επεξεργασία πληροφοριών, επιτήρησης και αναγνώρισης (ISR), αλλά
θα χρειαστούν προηγμένα συστήματα γι’ αυτό. Ορισμένα συστήματα θα πρέπει επίσης να είναι ικανά να λειτουργούν με εποπτευόμενη αυτονομία ή με πλήρη αυτονομία, όπως απαιτεί η τακτική κατάσταση κάθε φορά.