Η Επέτειος του «ΟΧΙ» μας υπενθυμίζει την άρνηση της Ελλάδας στις ιταλικές αξιώσεις που περιείχε το τελεσίγραφο που επιδόθηκε από τον Ιταλό πρέσβη Εμανουέλε Γκράτσι στον Ιωάννη Μεταξά την 28η Οκτωβρίου του 1940.
Ορόσημο της άρνησης αυτής ήταν η είσοδος της Χώρας στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (Β’ΠΠ) και η έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940. Η ημερομηνία αυτή καθιερώθηκε να εορτάζεται στην Ελλάδα, την Κύπρο και από τον απανταχού ελληνισμό κάθε χρόνο ως επίσημη εθνική εορτή και αργία.
Η επέτειος του «ΟΧΙ» γιορτάστηκε για πρώτη φορά στα χρόνια της Κατοχής, στο κεντρικό κτίριο και στον προαύλιο χώρο του Πανεπιστημίου Αθηνών στις 28 Οκτωβρίου 1941.
Η απόφαση απόρριψης του ιταλικού τελεσιγράφου έθεσε άμεσα σε λειτουργία την πολεμική μηχανή. Οι επιστρατευμένοι νέοι εισρέουν κατά χιλιάδες στα έμπεδα να καταταγούν. Σχε­δόν σαν λαϊ­κός ξεσηκω­μός μαζεύ­τη­καν να πάνε στην επι­στρά­τευ­ση. Στα στρα­το­λο­γι­κά γρα­φεία παρουσιαζόταν περισσό­τεροι από όσοι ανα­λο­γού­σαν. Ακό­μη και κλά­σεις που δεν είχαν κλη­θεί εμφα­νι­ζό­ταν. Τέτοιος ενθου­σια­σμός, μονα­δι­κός στον Β’ΠΠ. Η ταχύτητα επιστράτευσης και συγκρότησης των μεγάλων στρατιωτικών μονάδων ήταν υποδειγματική, έτσι ώστε, στα μέσα Νοεμβρίου, ο ελληνικός στρατός απέκτησε σημαντική αριθμητική υπεροχή στο μέτωπο, την οποία και κράτησε σχεδόν μέχρι τα τέλη του Ιανουαρίου. Ο λαός με τον αγώνα του ανέ­λα­βε να πραγματώσει το «ΟΧΙ». Ο ελλη­νι­κός λαός πήγε να πολεμήσει με το χαμό­γε­λο στα χεί­λη. Πολεμούσε υπέρ βωμών και εστιών. Υπερασπιζόταν το σπί­τι του, την πατρί­δα του, τις αξίες του. Οι Ιταλοί υποτίμησαν τη θέληση του ελληνικού λαού. Πίστευαν ότι η εικόνα της ιταλικής ισχύος θα επενεργούσε παραλυτικά και δεν θα άφηνε περιθώρια για σοβαρή αντίσταση. Οι Έλλη­νες φαντά­ροι έκαναν θαύ­μα­τα στην Αλβα­νία. Η ιταλική επίθεση εκφυλίστηκε σε υποχώρηση και μετά σε απελπισμένη άμυνα στις διαβάσεις που οδηγούσαν προς την κεντρική Αλβανία. Η εποποιία της Πίνδου ήταν έργο ολόκληρου του ελληνικού λαού. Η ελληνική αεροπορία δεν θα μπορούσε να απουσιάσει από την αντίσταση αυτή. Από το καλοκαίρι του 1940 είχε λάβει προπαρασκευαστικά μέτρα. Αποκέντρωσε τις δυνάμεις της. Κινητοποίησε όλα τα μέσα που είχε στη διάθεσή της και ετέθη σε κατάσταση συναγερμού. Πολέμησε με άφθαστο ηρωισμό, πείσμα και αυτοθυσία. Το υψηλό φρόνημα, η πίστη στον αγώνα και η αγάπη για την πατρίδα βοήθησαν καθοριστικά να επιτύχει ένα άθλο που φαινόταν αδιανόητος. Να μην επιτρέψει κυριαρχία στον αέρα των πολύ υπερτέρων ιταλικών δυνάμεων. Τα πολλά παραδείγματα ηρωισμού και ο πρώτος νεκρός αξιωματικός, Ανθσγός Ευάγγελος Γιάνναρης που σκοτώθηκε εν δράσει στις 30 Οκτωβρίου 1940, μαρτυρούν του λόγου το αληθές. Συνολικά 52 Αξκοί και Υπξκοί έχασαν τη ζωή τους από τις 30/10/1940 μέχρι τις 2/5/1941.
Για τους πολεμιστές της πρώτης γραμμής ο πολεμικός αυτός θρίαμβος των Ελλήνων ενάντια των Ιταλών εισβολέων υπήρξε φορέας πολλών μηνυμάτων. Το ότι κέρδιζαν μία από τις μεγάλες δυνάμεις του τότε κόσμου – άσχετα από τις πραγματικές της δυνατότητες στο συγκεκριμένο πεδίο μάχης – ενίσχυε την πίστη στον εαυτό τους. Την πίστη αυτή, μάλιστα, τη βίωναν συλλογικά. Η απόκρουση της ιταλικής εισβολής αποτέλεσε ουσιαστικά την πρώτη νίκη των Συμμάχων κατά των δυνάμεων του Άξονα στη διάρκεια του Β’ ΠΠ και ανύψωσε το ηθικό των λαών στη σκλαβωμένη Ευρώπη. Πολλοί δε ιστορικοί υποστηρίζουν βάσιμα, ότι η νίκη αυτή των Ελλήνων επηρέασε ακόμα και την έκβαση ολόκληρου του πολέμου.

ΖΗΤΩ Η 28Η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940

* Το κείμενο έχει δημοσιευθεί στα Νέα του Σ.Α.Σ, Φ.280, σελ.1