Τα ανταλλακτικά που έχουν στείλει, μερικά μάλιστα είναι μεγάλα τμήματα του αεροσκάφους, τα περισσότερα μάλλον άχρηστα για το επίπεδο εργασιών που απαιτείται για τη συντήρησή τους. Κυρίως τα μικροϋλικά που χρειάζονται έχουν μεγάλες ελλείψεις και μεγάλη δυσκολία εντοπισμού των στις αποθήκες της 201 ΑΥΑ, ακόμη και με συμμετοχή τεχνικών με αναζήτηση στα κιβώτια.
Πολλά θα είχαν αποφευχθεί αν είχε επιλεγεί η πρόταση των Γερμανών να τους κάνουν μια καλή επιθεώρηση IRAN, πριν την παράδοσή τους στην Ελλάδα. Τούτο θα έδινε και μια μεγαλύτερη διάρκεια ζωής-χρήσης των, αλλά και αύξηση της
αξιοπλοΐας των.
Δυστυχώς, όμως, δεν συμφώνησαν οι αρμόδιοι και τελικά κάποια επιθεώρηση έγινε στο Ισραήλ!
Γεγονός, ωστόσο, είναι ότι αυτό το αεροπλάνο ήταν ιδανικό για τις απαιτήσεις των ενόπλων δυνάμεών μας. Αξιόπιστοι κινητήρες και συστήματα υποστήριξής του.
Όμως, παλιό αεροσκάφος, που όπως παραλήφθηκε δεν μπορούσε να χαρακτηριστεί ως αρκετά αξιόπιστο.
Το γεγονός, ωστόσο, ότι παρά την αποκοπή κινητήρα από τη βάση του, εν πτήσει, λόγω «γερασμένων» βάσεων στήριξής του, κατόρθωσε το πλήρωμα να το προσγειώσει επιτυχώς και να αξιοποιηθεί στη συνέχεια στο 202 ΚΕΑ, είναι από τα μοναδικά ανάλογα συμβάντα στον κόσμο. Εκτιμάται ότι τούτο θα είχε αποφευχθεί αν είχε γίνει η IRAN.
Στο αεροπλάνο αυτό η παρουσία του Μηχανικού είχε διττή αποστολή. Του συντηρητή, επισκευαστή βλαβών, εκτέλεσης επιθεωρήσεων, Αξ/κου γραμμής πτήσεων, ποιοτικού ελέγχου, μητρώων και του Ιπτάμενου Μηχανικού. Στο NORATLAS είναι εξαιρετικά σημαντική η θέση του. Είναι απαραίτητος στον ελάχιστο αριθμό μελών πληρώματος ασφαλείας σε κάθε πτήση. Διαχειρίζεται κατά το 72%, περίπου, τις ενέργειες του check list επί των συστημάτων του αεροσκάφους. Από την εκκίνηση και δοκιμές κινητήρων, τον έλεγχο συστημάτων του αεροσκάφους στις φάσεις Α/Γ – Π/Γ, σε αλλαγές ύψους, σε καταστάσεις κινδύνου, σε πυρκαγιές κατά την πτήση, σε σβήσιμο κινητήρα και πτέρωση σε περίπτωση ανάγκης, στο σβήσιμο των κινητήρων μετά την τροχοδρόμηση σε χώρο στάθμευσης μέχρι και την εξασφάλιση της ακινητοποίησης του αεροσκάφους (parking brake on). Τούτο συνεπάγεται εξαντλητική εκπαίδευση των Ιπταμένων Μηχανικών σε θεωρία και πραγματικές συνθήκες.
Με τα NORATLAS ως μεταγωγικά αεροσκάφη στην Ελλάδα από το 1969, μεσολαβεί το Κυπριακό ζήτημα και για μια δοκιμή των δυνατοτήτων του!
Στις 15-7-1974 κάποιοι ανεγκέφαλοι και επικίνδυνοι διαχειριστές της ελληνικής πολιτείας υπερέβησαν τα εθνικά εσκαμμένα και οργάνωσαν με κάποιους Κυπρίους ομοϊδεάτες τους πραξικόπημα ανατροπής του τότε Προέδρου της Κύπρου Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, που με τις ιδιαιτερότητες, κατά πολλούς της σκέψεώς του και της διαχείρισης της πολιτικής της Κυπριακής Δημοκρατίας, είχε φαίνεται κάνει και «εχθρούς».
Ο Ετσεβίτ και οι Τούρκοι στρατηγοί περίμενα πολλά χρόνια, σαν μάνα εξ ουρανού, μια τέτοια ευκαιρία για επέμβαση στην Κύπρο. Τραγικός σχεδιασμός, από τραγικούς και ανίκανους ανθρώπους. Για το σκοπό αυτό, στη Μερσίνη, γίνονταν για πολλά χρόνια τακτικές αποβατικές ασκήσεις.
Τελικά, όταν η εδώ τότε Πολιτική και Στρατιωτική ηγεσία αντιλήφθηκαν ότι με το πραξικόπημα άνοιξαν και τον ασκό του Αιόλου, άρχισαν επιστρατεύσεις για κλάματα και μετακινήσεις επίγειων, ναυτικών και αεροπορικών δυνάμεων.
Η άμυνα της Κυπριακής δημοκρατίας και ιδιαίτερα η σημαντικότατη βόρεια αμυντική γραμμή και διάταξη είχε σχεδόν καταρρεύσει. Ήταν αναμενόμενο, πλέον, αφού είχαν καταφέρει να διχάσουν τους Κυπρίους σε αντίπαλα στρατόπεδα!
Η επιχείρηση απόβασης του Αττίλα δεν άργησε να αρχίσει.
Ο Ιωαννίδης με την παρέα του, παρά τις ειδοποιήσεις του ΣΙΣΚΟ - εντολοδόχου του Κίσινγκερ και διαπραγματευτή μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας -ενημερώνει τον Ιωαννίδη για επικείμενη τουρκική εισβολή. Όμως αυτός θεωρεί ότι η κίνηση αρμάδας αποβατικών από τη Μερσίνα είναι άσκηση! Δεν θα τολμούσαν, λέει, να κάνουν απόβαση και δήλωναν αποφασισμένοι ότι τότε θα πήγαιναν σε πόλεμο, παρά τα τραγικά χάλια και μηνύματα της επιστράτευσης!
Τελικά, τις πρώτες πρωινές ώρες της 20 Ιουλίου οι τούρκοι αρχίζουν χωρίς καμία ενόχληση απόβαση αυτογελεοιοποίησης, με την επωνυμία Αττίλας στην περιοχή Πέντε Μίλι κοντά στην Κερύνεια. Όσο για το επίπεδο οργάνωσης αυτής της επιχείρησης αρκεί να αντιληφθούμε, ότι η Αεροπορία τους κατάφερε να βυθίσει ένα αντιτορπιλικό τους και να προκαλέσει σημαντικές ζημιές σε άλλα δύο, γιατί τα είχαν εκλάβει ως ελληνικά! Όμως, χωρίς καμία αντίσταση ή αντίδραση από την εξουσία-οπερέτα του Ιωαννίδη, που παρά το ότι δύο υποβρύχια βρίσκονται προληπτικά κοντά στην Κερύνεια, οι επιτελάρχες του Ιωαννίδη δεν τολμούν να δώσουν τις καταλυτικής σημασίας εντολές επίθεσης.
Αντίθετα, τα υποβρύχια εντέλλονται να επιστρέψουν. Τα φάντομ φορτωμένα αποδεσμεύονται. Αν είχε γίνει το αντίθετο, τότε τα αποβατικά που θα είχαν επιβιώσει από τα υποβρύχια και τα F-4 θα είχαν τραπεί σε άτακτο φυγή και οι πιθανότητες επιστροφής για νέα προσπάθεια εισβολής, θα ήταν ελάχιστες.
Με τη δεδομένη κατάσταση, ήταν επόμενο να έχει διαταχθεί η 354 ΜΤΜ σε διασπορά των περισσότερων αεροσκαφών σε πολεμικές μονάδες. Ώστε να συμμετέχουν στις μετασταθμεύσεις σε άλλες θέσεις αντιμετώπισης του εχθρού.
Στις 21-7-74, γύρω στις 11:00, ενώ βρισκόμουν στο υπόστεγο της ΜΣΒ - όπου ήμουν υπεύθυνος για τις Π.Ε. και αποκατάσταση μείζονος σημασίας βλαβών των κινητήρων Η-759 των NORATLAS, φτάνει ασθμαίνων με ένα τζιπάκι ο Θανάσης Παπαναστασίου. Ο ευρύτατα γνωστός ως Black, ο οποίος ήταν Αξιωματικός Γραμμής και μου φωνάζει να πάμε αμέσως στη Μοίρα. Μου λέει, έρχεται ένα αεροπλάνο που παρουσιάζει συνεχείς πτερώσεις η έλικα του ενός κινητήρα και δεν έχω κανένα άτομο κινητήρων στην πίστα, γιατί όλοι πετούν.
Μέχρι να φτάσουμε στη Μοίρα, το αεροπλάνο έχει προσγειωθεί και τροχοδρομούσε για το ΒΟΧ που ήταν ακριβώς δίπλα στη Μοίρα.
Ιπτάμενος Μηχανικός ο Γιώργος Δάβαρης. Κατεβαίνοντας ο Γιώργος με ενημερώνει σχετικά με τη βλάβη. Η αριστερή έλικα πτέρωνε κατά διαστήματα κ.λπ., μου λέει.
Οργάνωσα αμέσως μια ομάδα, με τον απαιτούμενο εξοπλισμό και εργαλεία. Και σε λίγο αρχίζω την αποκατάσταση του προβλήματος, που απαιτούσε να κατέβει η τετράφυλλη έλικα. Μετά από κάποιο χρόνο και ενώ είμαι στην ολοκλήρωση της αποκατάστασης της βλάβης, βλέπω ότι καταφθάνουν στα λίγα άλλα αεροπλάνα που υπάρχουν στη Μοίρα στρατιωτικά αυτοκίνητα γεμάτα αλεξιπτωτιστές. Όσα πληρώματα ήσαν διαθέσιμα τρέχουν για τα αεροπλάνα. Ότι είχα σχεδόν τελειώσει, φτάνει και πάλι o Black και μου λέει: «μόλις τελειώσεις να με φωνάξεις να σε πάω στο υπόστεγο να βάλεις φόρμα πτήσεων και να πάρεις τον εξοπλισμό πτήσης (τσάντα, ακουστικά, check list) και να γυρίσεις να ετοιμάσεις αυτό το αεροπλάνο, γιατί θα μεταφέρετε αλεξιπτωτιστές στα Χανιά».
Πράγματι, μετά από λίγο, αφού πήγα στο υπόστεγο έβαλα τη φόρμα πτήσεων, πήρα την τσάντα κ.λπ. για πτήση. Επέστρεψα στο αεροπλάνο. Άρχισα τη διαδικασία προ πτήσεως επιθεώρησης στο αεροπλάνο που είχα πριν λίγο επισκευάσει. Μεριμνώ για την πλήρωση όλων των δεξαμενών του με καύσιμο κ.λπ. Σε λίγο φτάνουν και οι αλεξιπτωτιστές. Αρχίζουν να επιβιβάζονται και παρακολουθώ τη διαδικασία μέχρι να έλθει και το υπόλοιπο πλήρωμα. Ενώ είχα τελειώσει την επιθεώρηση, που λόγω της επικείμενης αποστολής ήταν πιο σχολαστική, εμφανίζεται ο ιπτάμενος μηχανικός Γιάννης Κομιανός, που πριν λίγο είχε προσγειωθεί από άλλο δρομολόγιο και μου λέει: «Τακούλη – έτσι συνήθιζε να με αποκαλεί – ξέρεις θα πετάξω εγώ με αυτό το αεροπλάνο, γιατί έβαλαν το υπόλοιπο πλήρωμα που πετούσαμε να πετάξει με αυτό το αεροπλάνο και ζήτησα από το Μοίραρχο να συνεχίσουμε να πετάμε μαζί». Τι ήταν που μου το είπε: «Γιάννη ξέχνα το, εγώ δεν ετοιμάζω άλλο αεροπλάνο. Το έχω ετοιμάσει στην εντέλεια και θα το πετάξω εγώ. Δεν το συζητάω».
Μέναμε ανυποχώρητοι στις θέσεις μας. Σε λίγο φτάνει το υπόλοιπο πλήρωμα. Ο Γιάννης απευθύνεται στον κυβερνήτη: «Κύριε Αδαμόπουλε, ο Παναγιώτης δεν συμφωνεί να πετάξω εγώ με αυτό το αεροπλάνο, γιατί το έχει ετοιμάσει να πετάξει, όπως του είχαν πει νωρίτερα». «Ρε Πανάγο, μου λέει ο Νίκος Αδαμόπουλος, δεν του κάνεις τη χάρη μιας και θέλει να συνεχίσουμε»;
«Αν πάμε έτσι, τότε μπορεί να ετοιμάζω αεροπλάνα, να πετάνε άλλοι και εγώ να περιμένω! Πότε θα πετάξω; Το καταλαβαίνετε; Εγώ δεν προτίθεμαι να βρεθώ μπροστά σε μια τέτοια διαδικασία. Θα πάω στο Μοίραρχο να το αναφέρω να πετάξω εγώ, του λέω».
Πηγαίνοντας στο Μοίραρχο ακολουθεί και ο Γιάννης. Αφού ενημέρωσα σχετικά το Μοίραρχο παρεμβαίνει και ο Γιάννης και επαναλαμβάνει την επιθυμία του να συνεχίσει με το ίδιο πλήρωμα. «Κύριε Καράμπελα, σε παρακαλώ, μην δίνεις συνέχεια, κάτω από τις σημερινές συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί. Καταλαβαίνω τους δικούς σου λόγους, γιατί σε έβλεπα από το μεσημέρι που παιδευόσουν να αποκαταστήσεις τη βλάβη και να το επιθεωρείς. Άστο να πάει, ήταν η απάντηση του Μοίραρχου κ. Βασίλη Νικολάου. Βγαίνοντας και πάντα σε φιλικό τόνο – άλλωστε ποτέ με τη συμπεριφορά του και την ευγένειά του ο Γιάννης δεν έδινε δικαίωμα εκτροπής σε κανέναν – του «τα έριξα» φιλικά και έφυγα.
Ο συγγραφέας του πιο ενημερωμένου με αυτή την αποστολή βιβλίου, «Ελληνικά Φτερά στην Κύπρο» Υπτχος ε.α. Γεώργιος Μήτσαινας, το «επεισόδιο» αυτό το αναδεικνύει εγκωμιαστικά. Για να δείξει το γενικό φρόνημα και την αποφασιστικότητα συμμετοχής στην αποστολή, που ήταν πλέον βέβαιο ότι θα γινόταν για παροχή βοήθειας στην αγωνιζόμενη Κύπρο προς ανακοπή της τουρκικής εισβολής–παρωδία, η οποία, όπως προαναφέρθηκε, είχε δυστυχώς αρχίσει. Εξαιτίας της ανικανότητας και αναποφασιστικότητας του ΑΕΔ Ιωαννίδη, ώστε να την διαλύσει και να τραπούν σε φυγή, αν συντονισμένα και έγκαιρα είχαν χρησιμοποιηθεί οι ποιοτικά υπέρτερες δυνάμεις του Π. Ναυτικού και της Πολεμικής μας Αεροπορίας!
Ρωτάω, μετά από αυτή την εξέλιξη τον Παπαναστασίου, τι να κάνω τώρα; Να πας να συνεχίσεις να τελειώσει η επιθεώρηση, που ήταν σε εξέλιξη, το συντομότερο, μου λέει. Ανέβηκα στο υπόστεγο. Σε λιγότερο από μια ώρα φτάνει πάλι το τζιπ και ο οδηγός μου λέει: «ο κ. Παπαναστασίου είπε, πως πρέπει να κατέβετε στην πίστα».
Πηγαίνω, όπως ήμουν με τη φόρμα εργασίας. «Παναγιώτη, πήγαινε σε παρακαλώ στο απέναντι - από τα γραφεία Τεχνικών - αεροπλάνο να το ετοιμάσεις για πτήση, μου λέει ο Black. Πριν καλά-καλά τελειώσω την επιθεώρηση, καταφτάνουν αλεξιπτωτιστές και αρχίζουν να ανεβαίνουν στο αεροπλάνο. Σε λίγο φτάνει το πλήρωμα, χωρίς Ιπτάμενο Μηχανικό. Έρχεται ο Παπαναστασίου και μου ζητάει να ανέβω να βάλω μπροστά τους κινητήρες και θα κοίταζε να βρει Ιπτάμενο Μηχανικό.
Ανεβαίνω και εγώ χωρίς φόρμα πτήσεων, check list, ακουστικά, τσάντα με τις βοηθητικές σημειώσεις, πίνακες κ.λπ. Βάζω μπροστά τους κινητήρες. «Πού θα πάμε έτσι, αν ρίξουν φωτοβολίδα να τροχοδρομήσουμε», με ρωτάει ο κυβερνήτης, Μιχ. Χοχλακάκης. «Κι εγώ το ίδιο διερωτώμαι», του απαντώ. Ενώ οι κινητήρες δούλευαν για 15 περίπου λεπτά και με αυξομειώσεις στοιχείων για να αποφύγουμε να λαδώσουν τα μπουζί, ακούω να ανοίγει η πόρτα των αλεξιπτωτιστών και φτάνει ο Ιπτάμενος Μηχανικός Παναγιώτης Ζελενίτσας. Φύγε, μου λέει. Δεν είχα απομακρυνθεί 50 μέτρα σχεδόν από το αεροπλάνο και από τον ΠΕΠ εκτοξεύεται φωτοβολίδα. Αμέσως τα αεροπλάνα αρχίζουν να τροχοδρομούν!
Πηγαίνω στο Επιχειρήσεων, γιατί ο Παπαναστασίου ήδη τροχοδρομούσε για απογείωση με άλλο αεροπλάνο. Τι κάνω τώρα, ρωτάω; Να πάω να πάρω τα πράγματά μου και να είμαι εδώ για να μην αντιμετωπίσουμε πάλι ανάλογη κατάσταση; Όχι. Να πας να συνεχίσεις την επιθεώρηση, γιατί δεν υπάρχουν άλλα πληρώματα, μου λένε.
Η ώρα πρέπει να είχε φτάσει γύρω στις 5:00 το απόγευμα. Πάλι εγώ επιχειρώ να επιστρέψω στο υπόστεγο, φτάνω εκεί και η δουλειά συνεχίζεται με συνοπτικές διαδικασίες και μεγαλύτερη ένταση.
Κατά τις 18:00 φτάνει πάλι το τζιπ και μου λέει ο οδηγός, «πάρτε τα πράγματά σας να σας κατεβάσω στη Μοίρα γιατί πετάτε».
Όλοι οι αρμόδιοι στο Τεχνικό Τμήμα πετάνε. Μόνο στο Επιχειρήσεων υπάρχει ο Αξ/κός Επιχειρήσεων στον οποίο και πηγαίνω να ενημερωθώ με ποιο αεροσκάφος πετάω. Μόλις με βλέπει ο επιχειρήσεων μου λέει ότι έχει εντολή να ετοιμάσω το αεροπλάνο με S/N 131 από τα «Ζ» κατηγορίας (μακρά αποθήκευση), γιατί δεν υπήρχε άλλο επιχειρησιακά διαθέσιμο, για να πάτε σύντομα στη Σούδα. Ήταν στα τελευταία ΒΟΧ Νο 17 ή 18. Δεν θυμάμαι ακριβώς. Καλώ αμέσως τους προϊστάμενους ειδικοτήτων Α/Τ (τηλεπικοινωνιών), Ηλεκτρολόγο, Οργάνων και Επιγείων Μέσων. Τους ενημερώνω σχετικά για την άμεση παρέμβασή τους και εξασφάλιση όλων των προϋποθέσεων και μέσων καλής λειτουργίας των συστημάτων αρμοδιότητάς των στο υπόψη αεροπλάνο.
Οργανώνω μια ομάδα από τέσσερις σμηνίτες τεχνικούς σκάφους και κινητήρων.
Ανεβαίνουμε και εντοπίζουμε το συγκεκριμένο αεροπλάνο.
Τα ελαστικά αποπαγωτικά στο χείλος προσβολής των πτερύγων (Boots) ξεσχισμένα και κρέμονται. Τα σπουργίτια είχαν κάνει αποικίες στους κινητήρες. Τα βάκτρα του Συστήματος Προσγείωσης καθισμένα και εκτός ορίων, τα ελαστικά των τροχών του Συστήματος Προσγείωσης σχεδόν καθισμένα και με σχετικές φθορές από τις καιρικές, κυρίως, συνθήκες, το εσωτερικό του cargo σε κακή κατάσταση, στις δεξαμενές ελαίου τροφοδότησης κινητήρων ελάχιστα λάδια, τα υδραυλικά στη δεξαμενή λειτουργίας συστημάτων του Α/Φ σχεδόν ανύπαρκτα, τα καύσιμα στις δεξαμενές καυσίμου ελάχιστα.
Κανονικά, όλα αυτά τα υγρά καύσιμα, λάδια και υδραυλικά, μετά από απόθεση του αεροσκάφους για πάνω από 18 μήνες, θα έπρεπε να αποστραγγιστούν, να πλυθούν ολοκληρωτικά τα συστήματα και να αντικατασταθούν με νέα. Όμως είναι αυτονόητο ότι αυτή η έκτακτη απαίτηση δεν το επιτρέπει. Απλά θα συμπληρωθούν.
Από εκείνη τη στιγμή αρχίζει ένας μαραθώνιος, ώστε να φτάσει το αεροπλάνο σε μια κατάσταση που να εξασφαλίζονται, τουλάχιστον, τα ελάχιστα της ασφάλειας των πτήσεων. Γίνεται κατανομή εργασιών. Με τη βοήθεια κάποιων ηρωικών σμηνιτών και των άλλων ειδικοτήτων που φτάνουν, άρχισε η πλήρης αποκοπή όλων των boots. Έφτασαν βενζινοφόρο για καύσιμο, βυτίο για λάδια, κομπρεσέρ για
συμπλήρωση ελαστικών του Σ/Π και αέρα των βάκτρων Σ/Π. Γίνεται άνοιγμα καλυμμάτων κινητήρων (καπώ) για εκκαθάριση των φωλιών των σπουργιτών και επισταμένη εξωτερική επιθεώρηση των κινητήρων. Επισταμένη εξωτερική επιθεώρηση και του σκάφους, πάνω και κάτω στις πτέρυγες, των συνδεσμολογιών πηδαλίων και πτερυγίων καμπυλότητας (flaps), του ουραίου συγκροτήματος, της ατράκτου μέσα και έξω. Έλεγχος ελεύθερης κίνησης των πηδαλίων από τα χειριστήρια στο πιλοτήριο.
Κατά τις 21:30 ολοκληρώθηκαν οι υπόψη εργασίες ελέγχου και των πτερυγίων καμπυλότητας από τους διακόπτες των κ.λπ. Αφού εξασφαλίστηκαν πυροσβεστήρες με την ομάδα σμηνιτών σε ετοιμότητα σε καίρια σημεία, άρχισα τη διαδικασία για εκκίνηση και λειτουργικό έλεγχο των κινητήρων (run up) και των λοιπών συστημάτων του αεροσκάφους.
Μετά από κάποιο χρόνο λειτουργίας και σε υψηλά στοιχεία λειτουργίας των κινητήρων διαπιστώθηκε ότι θα ήταν ικανοποιητική η απόδοση των κινητήρων και συστημάτων του αεροσκάφους και κατά την προ απογειώσεως τελική δοκιμή. Η γενική κατάστασή του, βέβαια, όχι και πολλή καλή, αλλά πτήσιμη.
Για την υπό αυτές τις συνθήκες και απαιτήσεις ενίσχυσης της αποστολής της Μοίρας με περισσότερα αεροπλάνα, μόνον εγώ μπορώ τώρα να αναλάβω μια κατ’ εξαίρεση και εξ ολοκλήρου τεράστια ευθύνη να αποφασίσω ότι: θέτω το αεροσκάφος αυτό σε πτητική κατάσταση - δεδομένου ότι καμία διαδικασία ή κανένας άλλος αρμόδιος για την αποδέσμευση τούτου δεν υπήρχε αυτές τις ώρες. Δεν ολιγώρησα και ενημέρωσα αμέσως το επιχειρήσεων ότι το αεροσκάφος είναι διαθέσιμο για πτήση.
Σε λίγο και ενώ η ώρα έχει φτάσει γύρω στις 22:00, φτάνει το πλήρωμα. Κυβερνήτης ο Επισμηναγός Γιάννης Σταματελόπουλος που είχε επιστρατευτεί και πριν λίγο είχε φτάσει από κάποια μονάδα. Πριν λίγα χρόνια είχε μετατεθεί στα πυροσβεστικά CL-215. Έχουμε πετάξει μαζί πολλές ώρες. Εξαίρετος άνθρωπος και πολύ καλός κυβερνήτης. Δυνατός και γενναίος. Δεν είναι όμως τώρα τυπικά διαθέσιμος στον τύπο. Συγκυβερνήτης ο Σμηναγός Μακρυγιάννης, αν δεν απατώμαι της 355ΜΜ (Ντακότα), που κάποτε είχε αρχίσει να εκπαιδεύεται για συγκυβερνήτης, αλλά δεν γνωρίζω αν είχε ολοκληρώσει τη σχετική εκπαίδευση. Κι αυτός δεν είναι τυπικά διαθέσιμος. Ναυτίλος κάποιος κ. Πατσιάς, συγκυβερνήτης της Ο.Α., που είχε επιστρατευτεί. Ο μόνος τυπικά διαθέσιμος για πτήση με NORATLAS ήμουν ο υποφαινόμενος, ως Ιπτάμενος Μηχανικός! Μέγα πρόβλημα η έλλειψη πεπειραμένου ναυτίλου για μια αποστολή με συνθήκες ανορθόδοξου πολέμου, σε τόσο δύσκολη διαδρομή και γενικότερες συνθήκες.
Ενημέρωσα λεπτομερώς τον κυβερνήτη για το αεροσκάφος αυτό, σε απόσταση ακοής, όλων των μελών του πληρώματος, για τη γενική κατάσταση του αεροπλάνου και τις ενέργειές μου, καθώς και τα στοιχεία που με οδήγησαν να αποφασίσω να το
χαρακτηρίσω αξιόπλοο. Καμία αντίρρηση ή δισταγμός από κανέναν. Εδώ διέκρινε κανείς την ευθύνη, το φρόνημα και την αποφασιστικότητα όλων όσων συμμετέχουμε σε μια τόσον δύσκολη αποστολή. Ο Κυβερνήτης κάνει κι αυτός μια προ πτήσης επιθεώρηση, όπως προβλέπεται. Μπαίνουμε στο πιλοτήριο. Βάζω μπροστά τους κινητήρες.
Τροχοδρομούμε. Μας αποχαιρετούν με συγκίνηση όσοι είχαν βοηθήσει να ξεκινήσει για μια ακόμη πτήση-αποστολή αυτό το παρατημένο, από έλλειψη πληρωμάτων, αεροσκάφος. Φτάνουμε στον προ του άκρου του διαδρόμου απογείωσης χώρο.
Αρχίζω επισταμένη δοκιμή όλων των στοιχείων και παραμέτρων δοκιμής προ απογειώσεως ελέγχων, πάντα με βάση το check list. Αν και τα αποτελέσματα ελέγχου των κινητήρων δεν ήσαν τέλεια, αποφασίσαμε να απογειωθούμε.
Απογειωνόμαστε. Φτάνοντας πάνω από τη Σαλαμίνα ο κυβερνήτης ζητάει από τον κ. Πατσιά, υποτιθέμενο ναυτίλο: Αν δεν απατώμαι, «Μου δίνετε πορεία για Σούδα παρακαλώ». Και η απάντησή του μας κόβει την ανάσα. «Δεν ξέρω από τέτοια, κύριε. Εγώ είμαι συγκυβερνήτης της Ο.Α.». Ξαφνιασμένος ο Γιάννης Σταματελόπουλος τον ρωτάει: «Και τότε τι ήρθατε να κάνετε εδώ»; Η απάντηση πιο προβληματική «Να ρωτήσετε αυτούς που με διέταξαν να έρθω εδώ»!!!
Από αυτό το μικρό διάλογο ο κυβερνήτης αντιλαμβάνεται ότι πρέπει να διαχειριστεί με πρόσθετες αρμοδιότητες μια ιδιαίτερα έκτακτη περίπτωση, δεδομένου ότι οι επίγειοι σταθμοί επικοινωνίας είχαν όλοι σιγήσει, τα αεροδρόμια είχαν συσκότιση, τα φώτα θέσεως και λοιπός φωτισμός του αεροσκάφους σβηστά και τα ραδιοβοηθήματα εδάφους κλειστά.
Με υπολογισμό του χρόνου πτήσης και ενώ πλησιάζαμε την Κρήτη, ο κυβερνήτης μου ζητάει στροφές να ανεβούμε σε ύψος ασφαλείας και προσπαθούμε να εντοπίσουμε το αεροδρόμιο της Σούδας. Μετά από κάποιες προσπάθειες επαφής, μας αναβοσβήνουν τα φώτα του διαδρόμου. Καρφωμένοι όλοι στο σημείο αρχίζουμε σπειροειδή κάθοδο και προσγειωνόμαστε χωρίς πρόβλημα.
Μας οδηγούν στο χώρο φόρτωσης, στην περιοχή της Αμερικανικής Βάσης.
Σβήνουμε κινητήρες και κατεβαίνουμε. Τρομερός οργασμός. Χαμός καλλίτερα.
Κάποια στιγμή μας λέει κάποιος αρμόδιος ότι θα φορτώσουμε πυρομαχικά.
Ζητώ βενζινοφόρο για πλήρωση του αεροσκάφους με καύσιμο. Ανεβαίνω στις πτέρυγες και μέχρι να έρθει το βενζινοφόρο κάνω μια πρόσθετη εξωτερική επιθεώρηση και συμπληρώνω τις δεξαμενές με καύσιμο. Ο κυβερνήτης πάει στο Κέντρο επιχειρήσεων για ενημέρωση. Μεριμνώ για την σωστή φόρτωση, αφού έχουμε έλλειψη του αρμόδιου ναυτίλου. Μετά από κάποιο χρόνο, ολοκληρώνεται η φόρτωση. Έρχεται ο κυβερνήτης, μετά από καμιά ώρα. Μας δίνουν εντολή να βάλουμε μπροστά τους κινητήρες. Βάζω εμπρός και περιμένουμε εντολή για τροχοδρόμηση και απογείωση.
Είχαν φτάσει μεσάνυχτα και οι κινητήρες συνέχισαν να δουλεύουν για σχετικά μεγάλο χρόνο, εξασφαλίζοντας εγώ τυχόν συνέπειες στη σωστή λειτουργικότητά των με αλλαγές στοιχείων κινητήρων σε μεγάλο αριθμό στροφών.
Κάποια στιγμή φτάνει ο επικεφαλής της επιχείρησης, αν δεν απατώμαι ο Ταξίαρχος Στεφαδούρος, και μας δίνει εντολή να σβήσουμε κινητήρες. Ωστόσο ακούω στα ακουστικά τον ΠΕΠ να ζητά από ένα αεροσκάφος που τροχοδρομούσε να κρατηθεί και να μην απογειωθεί, αφού δεν του είχε δώσει γραμμή για απογείωση. Ο κυβερνήτης απαντά,: «Εγώ δεν ήρθα εδώ για βόλτα» και απογειώνεται να προλάβει την προσγείωση στη Κύπρο. Γενναιότητα, αποφασιστικότητα, φρόνημα, αλλά ενδεχόμενα και επικινδυνότητα.
Κατεβαίνοντας ο κ. Ταξίαρχος μας ανακοινώνει ότι δεν θα απογειωθούμε για Κύπρο, γιατί θα μας έβρισκε το πρώτο φως ημέρας στον αέρα, οπότε η αποστολή γινόταν ιδιαίτερα επισφαλής από την ενεργοποίηση της τούρκικης αεροπορίας. Έξι αεροσκάφη που περιμέναμε, εμείς ήμασταν ίσως το τελευταίο, τελικά δεν θα απογειωθούμε. Και τώρα τι κάνουμε;
Μετά από αρκετό χρόνο αναμονής, μας δίνεται εντολή εκφόρτωσης των πυρομαχικών. Αφού ολοκληρώθηκε η εκφόρτωση, μας δίνεται νέα εντολή να απογειωθούμε για Α/Δ Καστελίου. Απογειωνόμαστε και σε λίγο χρόνο προσγειωνόμαστε. Εκεί φορτώνουμε κάποιο επίγειο, ίσως κομπρεσέρ, για την 126ΣΜ. Από την 126ΣΜ φορτώνουμε πυρομαχικά-βόμβες για 114ΠΜ. Ενώ είμαστε πάνω από τη Μήλο, περίπου, άρχισε να γίνεται αισθητός κάποιος θόρυβος – μικροκραδασμός στον αριστερό κινητήρα. Αυτό μας οδηγεί στην απόφαση στην διαδρομή για 114 ΠΜ να προσγειωθούμε 112ΠΜ, να βεβαιωθούμε για το πρόβλημα. Έτσι θα μπορούσα να διαπιστώσω το ακριβές πρόβλημα, ώστε να παρέμβω για αποκατάστασή του.
Αφού προσγειωθήκαμε, ανεβαίνω στον αριστερό κινητήρα και διαπιστώνω ότι μία μικρή κυκλική θυρίδα προσιτότητας, οπτικού ελέγχου του κινητήρα, η οποία ασφάλιζε με δύο βίδες μισής στροφής, η μία είχε ξεβιδωθεί και η ταλάντωσή της προκαλούσε τον θόρυβο-κραδασμό (χωρίς, βέβαια να μπορεί να προκαλέσει κάποια επικινδυνότητα στη λειτουργία του κινητήρα ή και στην πτήση, ακόμη και αν αποκολλούσε). Η ώρα ήταν, περίπου, 03:30. Αφού επισκευάστηκε σε λίγο χρόνο το πρόβλημα, τελικά μας χωρίζουν σαν πλήρωμα.
Στις 05:30 πρωί της 22-7-74 νέο πλήρωμα, (πλην Ιπταμένου Μηχανικού, γιατί θα συνέχιζα ο ίδιος). Το πλήρωμα είναι από ένα από τα άλλα πέντε αεροσκάφη που είχαν κάποια επιστρέψει - αφού δεν είχαν κι αυτά προλάβει να απογειωθούν για Κύπρο. Κυβερνήτης ο Επγός Δημ. Σωτήρχος. Απογειωνόμαστε με το α/φος S/N258 να κάνουμε τα σκέλη Β-117ΠΜ-126ΣΜ-114ΠΜ-Β-112ΠΜ μεταφέροντας προσωπικό, επίγεια, υλικά και πυρομαχικά στην 126ΣΜ, όπου μεταστάθμευσαν F4. Στην Ελευσίνα επιστρέψαμε περί την 10:30 αφού ολοκληρώσαμε όλα τα σκέλη.
Με την προσγείωση μαθαίνουμε ότι το ΝΙΚΗ 4 που συμμετείχε στην αποστολή είχε πέσει, χωρίς να είναι γνωστό αν τούτο ήταν απόρροια των συνθηκών πτήσης, «ανορθόδοξου πολέμου», βλάβης ή κατάρριψής του. Δεν γνώριζε κανένας, επίσης, αν υπήρχαν επιζώντες και ποίοι.
Μπαίνοντας στο γραφείο του Αρχιμηχανικού για να πάρω οδηγίες για τις παραπέρα ενέργειές μου, δεν βρισκόταν κανένας εκεί. Πριν βγω από το γραφείο κτυπάει το τηλέφωνο. Το σηκώνω και από την άλλη άκρη ακούγεται γυναικεία φωνή. «Μπορώ να μιλήσω στον κ. Δάβαρη, παρακαλώ; Είμαι η σύζυγός του». Ένοιωσα πρωτόγνωρη αμηχανία, αφού ήδη είχα πριν λίγο μάθει το δυσάρεστο νέο για την πτώση του αεροπλάνου, με το οποίο πετούσε ο Γιώργος. Κόμπιασα. Βρήκα τη φωνή μου και της λέω την πιο πειστική, για την ώρα, δικαιολογία : «Κυρία Δάβαρη, μόλις και εγώ προσγειώθηκα. Εδώ δεν είναι κανένας». Τι να έλεγα; Άρχισαν οι ενοχές να με αγκαλιάζουν. Τι άλλο μπορούσε κάποιος να πει σε αυτή τη γυναίκα, που εναγώνια ζητούσε τον άνθρωπό της, αφού τα γεγονότα που προκύψανε ήταν ξαφνικά και δεν είχαμε δώσει σημεία ζωής στις οικογένειές μας;
Στο μεταξύ τα πρώτα αεροπλάνα της αποστολής επέστρεφαν και προσγειώνονταν. Από τα πληρώματα παίρναμε τις πρώτες πληροφορίες. Τις πρώτες συνταρακτικές εμπειρίες τους που δεν μπορούσαμε όχι μόνο εμείς, αλλά και εκείνοι οι ίδιοι να πιστέψουν ότι βίωσαν. Όλοι έλεγαν ότι ο ουρανός φλεγόταν από τα τροχιοδεικτικά βλήματα. Οι σφαίρες σφύριζαν δίπλα τους. Κάποιων τα αεροπλάνα είχαν χτυπηθεί από σφαίρες ή βλήματα. Κάποιοι προσγειώθηκαν με συνθήκες ανάγκης και θύματα μεταξύ των αλεξιπτωτιστών, μετά από σοβαρή προσβολή τους από ελεύθερους και ανενημέρωτους ή ασυντόνιστους σκοπευτές ή επίγεια αντιαεροπορικά. Δύο πληρώματα, δεν μπορούσαν να απογειωθούν λόγω σοβαρών ζημιών ή βλαβών. Το ένα πρόλαβε να το εγκαταλείψει στο αεροδρόμιο και να κάνει autostop στο διάδρομο Α/Γ σε άλλα αεροπλάνα που απογειώνονταν. Τα όσα συνέβησαν στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας ήταν σαν θέμα τραβηγμένης κινηματογραφικής σκηνοθεσίας με κασκαντέρ και σε ελάχιστο χρόνο απίθανης δράσης. Όχι. Δεν ήταν φανταστικά.
Ήταν εντελώς αληθινά, που κόβουν την ανάσα. Όλοι τους ενεργούσαν πέρα από τα όρια του καλώς νοούμενου καθήκοντος, αλλά μέσα στην περιοχή της αυταπάρνησης και της πιθανής θυσίας των, για την παροχή βοήθειας σε μια εσχατιά του ελληνισμού που είχε προδοθεί.
Αφού επιθεωρήσαμε όλα τα αεροπλάνα που επέστρεψαν για την γενική τους κατάσταση, ετοιμάζουμε για πτήση όσα από αυτά ήταν πτήσιμα. Όσα είχαν βλάβες - τα οποία ήσαν και τα περισσότερα - γίνονται έντονες προσπάθειες να τις αποκαταστήσουμε. Ούτε για ένα ποτήρι νερό δεν ήταν δυνατό να σπαταληθεί χρόνος.
Την επομένη, κάπου κοντά στο μεσημέρι, μας καλούν στην αίθουσα του briefing. Γίνεται μια γενική ενημέρωση για ότι είχε γίνει γνωστό, μας πληροφορούν ότι το βράδυ θα γίνει νέα αποστολή ρίψης εφοδίων «open tail» στην περιοχή της Πάφου. Μας έδωσαν, τότε και ένα χρόνο τριών περίπου ωρών να πάμε στα σπίτια μας, να ιδούμε τις οικογένειές μας που μας έψαχναν.
Είναι φυσικό ότι η αγωνία των οικογενειών μας, που είχαν ήδη ακούσει από το ραδιόφωνο για τα γεγονότα, καταλαγιάστηκε με αυτή μας την επίσκεψη-αστραπή και με τα πολλά χαμόγελα και την εμφανή εικόνα κούρασης, χωρίς βέβαια και να μάθουν τίποτα για ότι είχε συμβεί, αλλά και ούτε ότι το επόμενο βήμα γυρνώντας ήταν να πραγματοποιήσουμε άλλη μια εξαιρετικά δύσκολη αποστολή και πάλι με συνθήκες ανορθόδοξου πολέμου.
Κι ενώ περιμένανε νεότερα για τη νέα νυκτερινή αποστολή, κάπου στις 18:00, μας ειδοποιούν ότι η αποστολή ματαιώνεται και θα πρέπει να εστιάσουμε τις προσπάθειές μας στην αξιοποίηση, όσων το δυνατό περισσότερων αεροσκαφών με βλάβες και όσων ήσαν στο υπόστεγο, περιορίζοντας στο ελάχιστο την έκταση των επιθεωρήσεων τούτων, αρκεί να μην επηρεάζεται άμεσα η ασφάλεια των πτήσεων.
Στο μεταξύ αποκτούμε πιο διασταυρωμένη ενημέρωση για όσα αεροσκάφη δεν είχαν ακόμη επιστρέψει. Μάθαμε τα ιδιαίτερα δυσάρεστα για την κατάρριψη του αεροσκάφους ΝΙΚΗ 4 και θάνατο των επιβαινόντων σε αυτό καταδρομέων (εκτός από έναν), μεταξύ των οποίων και των τεσσάρων συναδέλφων μελών του πληρώματος Β. Παναγόπουλου, Στ. Συμεωνίδη, Γ. Δάβαρη και Η. Άνθιμου.
Παράλληλα μαθαίνουμε ότι το πλήρωμα του Νίκου του Αδαμόπουλου – για το οποίο είχα στην αρχή αναφερθεί για την «κόντρα μου» με το Γιάννη τον Κομιανό, είχε μείνει στη Λευκωσία λόγω ζημιών από σφαίρες στις δεξαμενές καυσίμου. Μάλιστα, μάθαμε ότι τους δόθηκε και εντολή να κάψουν τα αεροπλάνα, τα οποία λόγω ανάλογων ζημιών δεν απογειώθηκαν, προκειμένου να μην πέσουν στα χέρια των εισβολέων Τούρκων.
Αργότερα μάθαμε ότι με μεταμφιέσεις τους μετέφεραν σε ασφαλέστερες περιοχές για να τους εξασφαλίσουν τον επαναπατρισμό. Κάτι που πήρε κάπου 11 ημέρες.
Αξιοσημείωτο να αναφερθεί, είναι οι μοναδικές εμπειρίες όταν στις 05:30 της 22/7/74 δίνεται απογείωση με το ND 258 για 117ΠΜ. Μετά την προσγείωση και στάθμευση που μας οδηγούν, παρατηρούνται οι πυρετώδεις και υπό τεράστιες δυσχέρειες και συνθήκες έναρξη της εκτέλεσης νέοαφιχθέντων F-4 Φάντομ από τις ΗΠΑ στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου μεταστάθμευσης (126 ΣΜ). Η Διοίκηση και το προσωπικό ζούσε σε παραζάλη και πλήθος ενεργειών που καλούντο να εκτελέσουν μέσα από συγκρουόμενες ή και αναιρούμενες οδηγίες εκ της εξέλιξης της διαδικασίας μεταφοράς εξοπλισμού, μηχανημάτων και υλικών και μέσων υποστήριξης εξυπηρέτησης και εξοπλισμού των αεροσκαφών που θα μεταστάθμευαν με αεροσκάφη NORATLAS που κατέφθαναν μετά από την επιστροφή τους από Κύπρο. Στο ένα από αυτά ήμουν Ιπτάμενος Μηχανικός ο υποφαινόμενος. Ενώ είχαμε σταθμεύσει και είχε αρχίσει η διαδικασία φόρτωσης, συγκεκριμένα όταν εκείνη τη στιγμή είχε σχεδόν φτάσει στο ανώτατό σημείο της ράμπας φόρτωσης ένα τροχήλατο επίγειο και πριν αρχίσει να προσδένεται στο δάπεδο του NORATLAS ακούγεται από τη σειρήνα του αεροδρομίου «αεροπορική» προσβολή. Ο κυβερνήτης, μου δίνει εντολή διακοπής περαιτέρω φόρτωσης. Να κλειστεί αμέσως η ουραία πόρτα και να εκκινήσω αμέσως τους κινητήρες για άμεση απογείωση. Αρχίζω διαδικασίες εκκίνησης κινητήρων, αλλά τα φορτία δεν είχαν ακόμη προσδεθεί και ασφαλιστεί. Με επιβλέποντα τον ναυτίλο και εγκλωβισμένους στο αεροσκάφος τον Βασίλης Πρωτόπαππα, πρώην Ιπτάμενος μηχανικός στην 354ΜΜ και κάποιους επίσης εγκλωβισθέντες, ο Κυβερνήτης αρχίζει να τροχοδρομεί για απογείωση. Ο Πρωτόπαπας, με το ναυτίλο και τους άλλους προσπαθούν να συγκρατήσουν ή και να δέσουν τα φορτία. Επειδή, οι πληροφορίες ήσαν συγκεχυμένες για τα στίγματα των (υποτιθέμενα) εχθρικών αεροσκαφών προσβολής, ο κυβερνήτης δεν κατευθύνθηκε ΝΑ προς 126ΣΜ, αλλά σε ύψος 500 ποδιών ανεβήκαμε παραλιακά τον Πατραϊκό, Κορινθιακό κόλπο και μετά από Αίγινα πετάξαμε – ασφαλώς!) για 126 ΣΜ όπου έγινε εκφόρτωση όσων μέσων και υλικών είχαμε προλάβει να φορτώσουμε από 117 ΠΜ! Μετά παραλάβαμε την εκφόρτωση όλου του φορτίου από 117 ΠΜ, παραλάβαμε άλλα φορτία για 114ΠΜ όπου αφού εκφορτώθηκαν, τελικά επιστρέψαμε στην 112 ΠΜ. Μια μεγάλη εμπειρία επιχειρησιακών συγχύσεων και επικίνδυνων καταστάσεων, που ευτυχώς δεν είχε άλλες συνέπειες. Μόνο ήταν μια καλή ευκαιρία για αξιολόγηση του συμβάντος και λήψη αναγκαίων αποφάσεων και μέτρων.
Νοιώθουμε όλοι μας συναισθήματα πόνου, αγανάκτησης, προδοσίας των αδελφών Κυπρίων, τόσο για το εγκληματικό πραξικόπημα, όσο και για την απώλεια εκατοντάδων στρατιωτών και πολιτών της Κύπρου. Για την επέλαση του Αττίλα και κατάληψη διπλάσιων εκτάσεων γης από εκείνες που κατείχαν. Για τις ανείπωτες πράξεις καταστροφών, βιασμών, εκτοπίσεων, εκτελέσεων που άφρονες Έλληνες είχαν προκαλέσει και τα περισσότερα δεν πρόκειται να αποκατασταθούν ή επουλωθούν.
Ίσως, η μόνη Ελλαδική προσφορά ήταν με την αποστολή αυτοκτονίας ΝΙΚΗ της Πολεμικής Αεροπορίας. Ένα ελάχιστο βάλσαμο στον αγώνα τους με τους καταδρομείς οι οποίοι μεταφέρθηκαν και με γενναιότητα μπόρεσαν να διασώσουν το αεροδρόμιο της Λευκωσίας από τους επελαύνοντες εισβολείς.
Το «ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ» με τις εξελίξεις που θα ακολουθήσουν, είναι βέβαιο ότι δεν θα ξεχαστεί. Ένα ελάχιστο ΣΥΓΓΝΩΜΗ μπορώ να στείλω σε όλους αυτούς τους αδελφούς μας, γιατί πίστεψα ότι έπρεπε με κάθε τρόπο να βοηθήσω και εγώ, αλλά τελικά δεν τα κατάφερα, αν και ήξερα τι πιθανόν θα συνέβαινε. Να τους παρακαλέσω, όμως, να ενωθούν όλοι και πάλι για την ΚΥΠΡΟ, γιατί τα δύσκολα είναι μπροστά.
Ωστόσο κι εγώ αναλογιζόμενος έκτοτε συχνά, εκείνες τις ημέρες και ώρες, συνειδητοποίησα ότι με εκείνο το πλήρωμα ανάγκης, με το οποίο είχαμε ξεκινήσει, η καθυστέρηση να φτάσουμε στην Σούδα για φόρτωση και οδηγίες αποστολής, μας κράτησε ίσως και ζωντανούς. Αναλύοντας νηφάλια, πλέον, τη σημασία τούτου είναι προφανές ότι με την απουσία ναυτίλου σε μια τόσο μεγάλη και ανορθόδοξη πτήση, με ένα αεροσκάφος σχετικά αναξιόπιστο για να ολοκληρωθεί επιτυχώς η αποστολή μας, θα ήταν άγνωστο για το αποτέλεσμά της και για το πλήρωμα.
Δοξάζω το θεό που ζω και μπορώ να γράψω ό,τι βίωσα εκείνες τις ημέρες.
Παρακαλώ το θεό να αναπαύει τις ψυχές όλων των θυμάτων εκείνων των ημερών και οπωσδήποτε των αγαπημένων συναδέλφων μου. Που με τίμημα την ίδια τη ζωή τους συμμετείχαν με τόλμη και αυτοθυσία και σφράγισαν το μοναδικό έπος - μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο - το οποίο έχει εντάξει η Πολεμική μας Αεροπορία στις χρυσές σελίδες της μεταπολεμικής της ιστορίας. Παρακαλώ τις διαχρονικές ηγεσίες της να το αναδεικνύουν στις μαύρες επετείους σαν μια συγγνώμη στον κυπριακό λαό, στους πεσόντες Έλληνες και Κυπρίους.
Δεν μπορώ, όμως, να μην αναφερθώ με ιδιαίτερη πίκρα και απογοήτευση σε κάποια αντισυναδελφικά σχόλια που κυκλοφόρησαν αμέσως μετά την ολοκλήρωση της αποστολής και αποτελούν μελανή κηλίδα στο κατόρθωμα αυτής της ημέρας.
Κάποιοι συνάδελφοι, μετά την ολοκλήρωση της αποστολής, «ταξινομούσαν» συναδέλφους τους σε ανδρείους, όσους συμμετείχαν και ολοκλήρωσαν την αποστολή και σε δειλούς, όσους δεν έφτασαν στον προορισμό τους ή και δεν απογειώθηκαν καθόλου. Η βιασύνη και η έπαρση είναι στοιχεία όχι συνετών και σοφών ατόμων. Θα ήθελα να υπερασπιστώ την αλήθεια και μόνον. Πρώτον, για εκείνους που δεν έφτασαν στον προορισμό τους, είναι απόλυτα βέβαιοι ότι η «δειλία τους» ήταν ο λόγος; Μήπως ήταν ανεπιτυχής εκτέλεση της αποστολής υπό διαδικασίες ανορθόδοξου πολέμου; Μήπως υπήρξαν παρεμβολές του εχθρού κ.α.; Σε ότι αφορά σε όσους δεν απογειώθηκαν, γνωρίζουν ότι ο υπεύθυνος για την εκτέλεσή της με πολλά σχόλια σχεδίασης αποστολής κ. Σταμπούζος διερχόμενος μπροστά από όλα τα έξι (6) τελευταία αεροσκάφη, που με λειτουργούντες τους κινητήρες ανέμεναν οδηγίες για γραμμή και απογείωση τους έδωσε εντολή να σβήσουν τους κινητήρες και στη συνέχεια να τους εξηγήσει ότι μετά τις 24:00 τελείωνε ο ασφαλής επιχειρησιακός χρόνος για προσγείωση στη Λευκωσία;
Αγαπητοί συνάδελφοι, αισθάνομαι ουσιαστικά μια λάσπη και στο δικό μου πρόσωπό, πολύ δε περισσότερο στον εξαίρετο κυβερνήτη μου Επγό κ. Γιάννη Σταματελόπουλο, ο οποίος είχε παρουσιαστεί ως επίστρατος, καθώς και στους επίστρατους συγκυβερνήτη κ. Μακρυγιάννη, (μη διαθέσιμοι, ωστόσο, λόγω μακράς απουσίας από τον τύπο-μετάθεση) και στον κ. Πατσιά (συγκυβερνήτη της Ο.Α, για θέση ναυτίλου!, στην ιδιόμορφη αυτή πτήση). Θεωρώ ότι χρειάζεται να επισημάνω γεγονότα που αποσιωπήθηκαν ή πολλοί δεν τα γνώριζαν, αλλά μιλούσαν.
Την ημέρα εκείνη, κατόπιν εντολής του Αξκού Γραμμής, που τελευταίος απογειώθηκε, διατάχθηκα να ξεκινήσουμε να αξιοποιήσουμε ένα αεροσκάφος, το οποίο ήταν σε απόθεση-μακρά αποθήκευση για πάνω από 16 μήνες, δεδομένου ότι ανέμενε πλήρωμα διαθέσιμο για να συμμετέχει σε μια τόσο δύσκολη και επικίνδυνη αποστολή. Με τη βοήθεια τεσσάρων σμηνιτών και των προϊσταμένων όλων των ειδικοτήτων συμμαζέψαμε μέσα σε τέσσερις ώρες, όλα τα συστήματα και συγκροτήματά του που ήσαν σε κακή κατάσταση (λεπτομερέστερη περιγραφή έχει γίνει στις αρχές της αφήγησης). Επειδή δεν υπήρχε κανένας προς τούτο αρμόδιος για την έγκριση όλων εκείνων των εργασιών και δοκιμών λειτουργίας που έγιναν, ανέλαβα την ευθύνη της πιστοποίησης για το αξιόπλοο του αεροσκάφους υπογράφοντας το σχετικό έντυπο ΤΕΧΝ 781Α.
Το πλήρωμα κατέφθασε αμέσως. Ενημερώθηκε σχετικά ο κυβερνήτης κ. Σταματελόπουλος μαζί με το υπόλοιπο πλήρωμα για όλα όσα αφορούσαν τη γενική κατάσταση του αεροσκάφους και τις ενέργειες επαναφοράς του σε πτητική κατάσταση. Σε ερώτησή του για την αξιοπιστία πλοϊμότητας τον διαβεβαίωσα ότι για την παρούσα περίπτωση ήταν ικανοποιητική. Δεδομένου ότι με γνώριζε και από πτήσεις ως πλήρωμα από την εποχή που ήταν στην Μοίρα, χωρίς καμία αντίρρηση ή δικό του δισταγμό ή κάποιου από το πλήρωμα ανεβήκαμε στο αεροσκάφος και τροχοδρομήσαμε στις 22:00. Δεδομένα μέτρα πτήσης ασφάλειας και περιορισμοί μιας ανορθόδοξης πτήσης (επικοινωνία, κανένας φωτισμός σε αεροσκάφος, σε αεροδρόμιο, σε ραδιοφάρους κ.λπ.) φτάσαμε περί την 23:00 στη Σούδα. Έγινε ανεφοδιασμός του αεροσκάφους και σχετική επιθεώρηση προ πτήσεως, ενώ παράλληλα ομάδα το Στρατού φόρτωσε κιβώτια πυρομαχικών.
Κύριοι συνάδελφοι-κριτές, ο οποιοσδήποτε εκ του πληρώματος και περισσότερο ο κ. Σταματελόπουλος θα μπορούσε να εκφράσει αμφιβολίες και να μην πετάξει με αυτό το αεροσκάφος. Ο υποφαινόμενος δε, θα μπορούσε επιχειρηματολογώντας καίρια να μην το παραδώσω ως αξιόπλοο, τόσο εξαιτίας της αρχικής του εικόνας και γενικής του κατάστασης, όσο και από αναρμοδιότητά μου να το υπογράψω με δεδομένο όλο του το ιστορικό. Όμως σε τέτοιες ώρες πρέπει να μπορείς να αξιολογήσεις ποιο είναι το εθνικό σου χρέος και ευθύνη! Πού είναι, λοιπόν, η δειλία μας κύριοι συνάδελφοι; Φτάνει άραγε μονάχα η λέξη ΝΤΡΟΠΗ; Και μην ξεχνάτε. Μόνος τόσα χρόνια με επιστολές, αναρτήσεις, δημοσιεύσεις μου σε κάθε επέτειο πρότεινα την απόδοση τιμών και παρασήμων σε όσους ολοκλήρωσαν αυτή την ιστορική αποστολή. Τελικά αυτό έγινε και το απολαύσατε και εσείς, νομίζω. Ποτέ, ωστόσο, δεν πρότεινα ανάλογες τιμές και για τους υπόλοιπους! Μια αναγνώριση, όμως, της εθνικής τους εγρήγορσης και συμμετοχή με ειδικές συνθήκες και δεδομένα αεροσκάφους για εκπλήρωση του χρέους τους, έπρεπε να είχε γίνει! Κρίμα! Καμία ηγεσία δεν το αξιολόγησε όπως έπρεπε!
Μόνο έτσι οι νεότεροι θα μάθουν για το μεγαλείο ψυχής, της αρετής, της τόλμης της αυτοθυσίας και της θυσίας συναδέλφων τους, αλλά και της έστω και καθυστερημένης αναγνώρισης της ηγεσίας με την απόδοση των τιμών που τους άξιζαν, ώστε να παραδειγματιστούν θετικά οι νεότεροι. Το δίκαιο, βέβαια, για να αποδίδεται πάντα θέλει και σωστή κρίση, αλλά και υπέρβαση αδυναμιών! Έτσι θα εμπεδώσουν όλοι στο είναι τους το μεγαλείο της πατρίδας και το χρέος όλων μας.
Αισθάνομαι, επίσης, υπερήφανος και εγώ σαν μέλος της 354ΜΜ, όπου βίωσα τη συγκλονιστικότερη εμπειρία μου, που επισφραγίστηκε με την Επιχείρηση Αυτοκτονίας. Οπωσδήποτε, όμως,  ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ!

Με πολλή αγάπη σε όσους διαβάσουν μοναδικά τα αληθινά και δύσκολα βιώματα-εμπειρίες μου.

Παναγιώτης Καράμπελας
Σμηναγός ε.α., 9ης Σειράς ΣΤΥΑ
Ιπτάμενος Μηχανικός