Το Ελληνικό Κράτος μετά την Επανάσταση του 1821
Του Σμχου (ε.α.) Βασίλη Νασόπουλο της 22ας σειράς ΣΤΥΑ
Πολλά ειπώθηκαν και πολλά ακούστηκαν μέσα από τις εκδηλώσεις που έγιναν με το κλείσιμο των 200 χρόνων από την ημερομηνία έναρξης της επανάστασης των Ελλήνων εναντίον των Τούρκων στις 25 Μαρτίου 1821.
Σε μας, που η ζωή μας, λόγω της δουλειάς μας, ποτίστηκε απ’ αυτόν τον πατριωτικό ενθουσιασμό, που ξεχύθηκε απ’ τις εκδηλώσεις αυτές, δίνετε η ευκαιρία να κάνουμε μια προσπάθεια ανασκόπησης της πορείας του μεταεπαναστατικού ελληνικού κράτους.
Έτσι δοθείσης αυτής της ευκαιρίας, με το πόνημα αυτό θα προσπαθήσω να επισημάνω μερικές επακριβώσεις πάνω στους καρπούς που έφερε ο ιδεολογικός διαποτισμός της μεγάλης αυτής Επανάστασης.
Μέσα από τη θητεία μου στα στρατιωτικά σχολεία, αλλά και από τα βιβλία μεγάλων στοχαστών και συγγραφέων που ασχολήθηκαν με την πορεία και την ταυτότητα του ελληνικού κράτους των 200 ετών, περισυνέλεξα στοιχεία που με βοήθησαν να παρουσιάσω το πόνημα αυτό.
Τροφοδότες μου οι συγγραφικές πηγές του Γεωργίου Μεταλληνού, Χρ. Γιανναρά, Ν. Τουμαδάκη, Κ. Δημαρά και δοκίμια της Σχολής Πολέμου της ΠΑ.
Το 1821 σημαίνει για τον Ελληνισμό αληθινή κοσμογονία.
Με αυτό πραγματοποιείται η ανάσταση μέρους του Ελληνισμού με τη σύσταση ελληνικού κράτους, ελεύθερου και ανεξάρτητου για να διαδραματίσει το ρόλο του στη νεότερη Ιστορία.
Ο στόχος της Επανάστασης του 1821, κατά την πλειοψηφία των ιστορικών μας, είχε μεγαλοϊδεατικό – ρωμαίικο χαρακτήρα.
Οι μακραίωνοι παλλαϊκοί οραματισμοί – "πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά μας θάναι" – είχαν αποκρυσταλλωθεί στη φαναριώτικη ιδεολογία και προοπτική για βαθμιαία διάβρωση και υποκατάσταση των Οσμανιδών στην άσκηση εξουσίας, από το ρωμαίικο στοιχείο, με κατάληξη σε ένα κράτος της Ελληνικής Ρωμαίικης εθνότητας.
Το όραμα αυτό αναδύεται και στα σχέδια του Ρήγα Βελεστινλή, του Θεσσαλού Αντώνιου Κυριαζή, που με την αλλαγή ακόμη και του ονόματος του σε "Ρήγα", φανέρωνε τα ρωμαίικα σχέδιά του. Παρόλο τον επηρεασμό του από την Γαλλική Επανάσταση, εν τούτοις ο Ρήγας δεν έπαυε να κινείται μέσα στην φαναριώτικη προοπτική του οικουμενικού εθνισμού.
Βέβαια η Ρωμιοσύνη ήταν ιδέα πολύ ενοχλητική για την Φράγκικη Ευρώπη. Ο Ρωμαίικος πολιτισμός αποτελούσε για τη Δύση πολύ δύσκολη υπόθεση, διότι βρισκόταν στους αντίποδες του δικού της.
Συνεπώς, όπως εξελίχθηκε και διαμορφώθηκε η σύσταση του Ελληνικού Κράτους μεταεπαναστατικά, στην ουσία σημαίνει ήττα της ρωμαίικης ιδέας και θρίαμβο της Πολιτικής των Δυτικών Δυνάμεων.
Η ίδρυση του Ελληνικού Κράτους με την εγγύηση και υπό την εποπτεία των μεγάλων δυνάμεων, έθετε απ’ αρχής το πρόβλημα: πως θα αναπτύσσετο με τα σύγχρονα μέσα, χωρίς όμως να χάσει την ταυτότητά του το Έθνος.
Κι αυτό γιατί είναι γεγονός, ότι το 1821 μπορεί μεν να επηρεάστηκε εξωτερικά από τον διαφωτισμό και τη Γαλλική επανάσταση. Κανένας όμως από τους αγωνιστές αλλά και το λαό που σήκωσαν το βάρος των ένοπλων συγκρούσεων δεν είχαν καμία διάθεση ή πρόθεση να συνηγορήσουν στην πραγματοποίηση των σχεδίων των Μεγάλων της Εποχής ή των δυτικιζόντων διαφωτιστών.
Τούτο φαίνεται από τις διακηρύξεις των επαναστατικών ηγετών και τα πολιτικά κείμενα των πρώτων συνελεύσεων κι από τη θέση αυτών για την πίστη και την εκκλησία. Ακόμα και ο Καποδίστριας δεν οδήγησε στα αναμενόμενα από τις Δυτικές δυνάμεις και τους δυτικίζοντες Έλληνες αποτελέσματα.
Ο πρώτος Κυβερνήτης της Χώρας μας, με συνείδηση Ελληνική – Ρωμαϊκή, προσπάθησε να συνδυάσει τα σύγχρονα μέσα οργάνωσης του κράτους με την τοπική παράδοση. Με την ίδρυση του Ελληνικού κράτους απλώς επιταχύνθηκαν οι διαδικασίες του εξευρωπαϊσμού μας, ώστε σιγά – σιγά να λάβουν και την πολιτειακή τους κατοχύρωση.
Στη συνέχεια βέβαια με το Ρωμαιοκαθολικό βασιλέα και την προτεσταντική αντιβασιλεία, που επιβλήθηκαν από τις εγγυήτριες δυνάμεις, οργανώθηκε το νέο κράτος σύμφωνα με τις αρχές του ευρωπαϊκού πνεύματος.
Στην πορεία, το Ελληνικό κράτος μη μπορώντας ν’ αντέξει την ισχυροποίηση της Ρωμαίικης Ελληνικής παράδοσης κι έχοντας αντιπάλους και τους προτεστάντες μισιονάριους, μετατίθεται στο συγκεντρωτικό κράτος. Όλοι οι θεσμοί περιέρχονται στην εξουσία του κράτους και διαμορφώνονται δυτικότροπα: Η οικονομία, η παιδεία, ο στρατός, η διοίκηση, η οικογένεια, η δημοσιονομία, το φορολογικό σύστημα, η νομοθεσία. Το νέο πλαίσιο της κοινωνικής πραγματικότητας εκφράζεται με την παγκυριαρχία του κράτους.
Τα κόμματα απ’ αρχής δεν παύουν να αντιπροσωπεύουν τις τοπικές κοινωνικές δυνάμεις, αλλά οι μεγάλες αποφάσεις από αλλού λαμβάνονταν.
Κι αυτή η μεγάλη ιδέα, το χρυσό όνειρο της ελληνικής ρωμαίικης ψυχής, παρ’ ότι υπήρξε σημαία σχεδόν όλων των κομματικών σχηματισμών, εν τούτοις μεταβάλλεται πολλές φορές σε πηγή εθνικών συμφορών.
Τέτοιες συμφορές, επιβράδυναν τις διαδικασίες πολιτικής ωρίμανσης. Μια τέτοια νέα αποφασιστική αναρρίπιση της Μ. Ιδέας στην εποχή Βενιζέλου θα ταφεί κυριολεκτικά από τις μεγάλες Δυνάμεις με τη μικρασιατική καταστροφή (1922).
Υπήρξαν κομματικές συγκρούσεις, που ενίοτε άγγιξαν τα οριακά τους σημεία (διχασμός 1916, εμφύλιος 1944).
Και παρ’ ότι δεν είχαν ταξικό χαρακτήρα δυτικού τύπου, εν τούτοις είχαν κομματικό φανατισμό, υποθαλπόμενο από τον ξένο παράγοντα.
Εργατικούς αγώνες είχαμε στην Ελλάδα, οι οποίοι όμως δεν έλαβαν τις διαστάσεις κοινωνικών συγκρούσεων. Περιορίστηκαν στο αίτημα βελτίωσης των συνθηκών εργασίας και του επιπέδου ζωής.
Το σημερινό Ελληνικό κράτος αποτελεί μια συνέχεια που κρατάει 200 χρόνια μεταεπαναστατικά. Η πορεία της κοινωνικής μας ζωής θα συνεχίζεται με την αντιπαράθεση των ξένων κοινωνικών συστημάτων με τα παραδοσιακά πρότυπα που όλο και περιορίζονται. Γιατί η αλλοτρίωση στα πλαίσια του κοινωνικού μας βίου φαίνεται σχεδόν οριστική.
Ο δυτικός τρόπος σκέψης πολιτικά και πνευματικά, θα προσδιορίζει τη ζωή του μέσου Έλληνα και η πορεία του Ελληνισμού μετά το 1821, θα είναι όλο και περισσότερο δεμένη με τη Δύση σε κάθε τομέα της ζωής.
Εκείνο που χρειάζεται είναι να μην εγκαταλείψουμε την παράδοσή μας. Η παράδοση πρέπει να προχωράει γοργά ανάμεσα στις νέες γενιές, για να διατηρηθεί το Ελληνικό Ρωμαίικο όσο γίνεται ζωντανό.