Διακόσα χρόνια μετά, το ’21 μοιάζει αστείρευτη πηγή. Αντλούμε διδάγματα, πείρα, οράματα. Παίρνουμε απ’ αυτό θάρρος, ελπίδα και σιγουριά, ότι στο τέλος οι ταπεινοί, οι καταφρονημένοι και οι αδικημένοι θα νικήσουν.
Εδώ θα παραθέσουμε, ενδεικτικά, ορισμένα εδάφια από το άρθρο του Υποστρατήγου ε.α. Χρήστου Μπολώση -Σπουδή στην «Ελληνική Νομαρχία»- προκειμένου να γνωρίσουν οι νεότεροι το βιβλίο του μέλλοντος, όπως χαρακτηρίστηκε:

Σπουδή στην «Ελληνική Νομαρχία»

«Η ‘’Ελληνική Νομαρχία’’, έργο που πρωτοδημοσιεύθηκε στην αρχή του δεκάτου ενάτου αιώνα και κυκλοφόρησε κρυφά στην Τουρκοκρατούμενη Ελλάδα, έχει πάρει, χάρη στις προσπάθειες των νεωτέρων ιστορικών, φιλολόγων και κριτικών, τη ζηλευτή θέση που της αξίζει, μέσα στη νέα Ελληνική φιλολογία.
Το βιβλίο αυτό είναι ιστορικό μνημείο του νεοελληνικού λόγου και αψεγάδιαστο δείγμα ελεύθερου και ανθρωπιστικού στοχασμού.
Ο θερμός – μέχρι πάθους – πατριωτισμός του, οι γιγάντιες θεωρητικές συλλήψεις του και η ευθύτητά του, προσδίδουν σ’ αυτό μοναδική αξία οδηγού και παιδαγωγού.
Καταγγελτικό και μαχητικό το ύφος του ανώνυμου συγγραφέα της –μαζί με δηκτικές αναφορές σε φορείς της Εκκλησίας– αντανακλά φιλοσοφικές ιδέες, κοινωνικές και πολιτικές απόψεις του Διαφωτισμού.
Δεν είναι γνωστό το πραγματικό όνομα του συγγραφέα της «Νομαρχίας». Ο πατριωτικός οίστρος και ο ριζοσπαστισμός του κειμένου δείχνουν πως ο συγγραφέας του είχε στενές σχέσεις με τις οργανωμένες προσπάθειες για την απελευθέρωση του γένους από τον ζυγό των Οθωμανών κατακτητών. Είχε, ακόμα, αφομοιώσει το πνεύμα του ενεργητικού ανθρωπισμού και τον αυστηρό ορθολογισμό της εποχής του. Έτσι, η ‘’Νομαρχία’’, ανεξάρτητα από το προσωπικό ύφος του Ανωνύμου, έχει την σημασία μανιφέστου των πιο φωτισμένων Ελλήνων της εποχής της, είναι καρπός από την σπορά του Ρήγα.
Το κείμενο της «Ελληνικής Νομαρχίας» είναι δομημένο σε πέντε βιβλία.
Στο Α ́Βιβλίο, ο «Ανώνυμος» αφού αναλύει το ζήτημα της ανθρώπινης ευτυχίας, επηρεασμένος από τους διαφωτιστές του 18ο Αιώνα, εγκωμιάζει τα ελεύθερα
πολιτεύματα και στηλιτεύει τα ανελεύθερα καθεστώτα. Τονίζει επίσης την ανάγκη οι
Έλληνες να μάθουν την πολεμική τέχνη, την «επιστήμη των αρμάτων» όπως την ονομάζει. Απαριθμεί στη συνέχεια τις ιδιότητες με τις οποίες πρέπει να είναι προικισμένος ένας αρχιστράτηγος. Αλλά και για τους στρατιώτες έχει υποθήκες ο «Ανώνυμος».
Συνεχίζοντας ο συγγραφέας δίνει και τον ορισμό της λέξεως “Πατρίς”: «Πατρίς είναι μία λέξις, δια της οποίας όλοι κοινώς εννοούσι την γην, εις ην εγεννήθησαν, οι μόνοι ελεύθεροι όμως δύνανται να καταλάβωσι την μεγάλην αυτής σημασίαν, και δια τούτο οι δούλοι αδιαφόρως προφέρουσι τοιούτον όνομα.
Στο Β ́ Βιβλίο (Τύραννοι και δούλοι).
Στο Γ ́ Βιβλίο (Η Ελλάδα στα δεσμά της), περιγράφει πολύ παραστατικά την εκμετάλλευση της αγροτιάς, των χειροτεχνών, των νοικοκυραίων και των πραματευτών.
Στο Δ ́ Βιβλίο (Οι συνεργοί της τυραννίας) κατονομάζει δύο ως τα αίτια της διαιωνιζόμενης υποδούλωσης του Γένους στους Οθωμανούς:
α. Το αμαθές ιερατείο και
β. Την απουσία άξιων ομοεθνών στο εξωτερικό.
Στο Ε ́ Βιβλίο (Η ανάσταση του γένους), αναπτύσσει τη θέση ότι η απελευθέρωση του Έθνους είναι εφικτή.
Διατυπώνει την επιταγή “ότι τάχιστα η Ελλάς πρέπει να συντρίψη τας αλύσσους της” περιέχει το “ποίαι εστάθησαν αι αιτίαι, οπού μέχρι της σήμερον την εφύλαξαν
δούλην, και οποίαι είναι εκείναι οπού μέλλει να την ελευθερόσωσι”.
Στην συνέχεια, αφού παραθέτει ιστορικά παραδείγματα από τους αγώνες των Ελλήνων εναντίον των κατά καιρούς αντιπάλων καταλήγει: «Ο χαρακτήρ μας, η ποσότης μας, τα ήθη μας, το γήρας της τυραννίας, το πλήθος των συνδρομητών και η φυγή της αμαθείας, εστάθησαν αναντίρρητα δικαιολογήματά μου. Εν ενί λόγω, έδειξα του καθενός πού ευρίσκεται η ευτυχία του. Άμποτες λοιπόν, όλοι μας να κινήσωμεν προς απάντησίν της, και να αξιωθώμεν ταχέως να δοξάσωμεν το όνομα της Ελλάδος και σκιρτίζοντες να αλαλάξωμεν: Ζήτω η Ελευθερία των Ελλήνων εις αιώνας αιώνων! Γένοιτο γένοιτο!»

Το 121ο τεύχος της Αερ. Επιθεώρησης θα το βρείτε εδώ,  https://www.haf.gr/news/publications/aeroporiki-epitheorisi/ae-121-2/   και ολόκληρο το προτεινόμενο άρθρο στη σελίδα 118 του Τεύχους.