Η εκδήλωση ήταν επίκαιρη, καθώς το Συνταγματικό Δικαστήριο αποφάσισε τον Απρίλιο του 2018 ότι το στρατιωτικό προσωπικό μπορεί να δημιουργήσει επαγγελματικές ενώσεις συνδικαλιστικού χαρακτήρα. Σε συνέχεια αυτής της απόφασης, ο Υπουργός Άμυνας συνέταξε τη νέα διαδικασία για την ίδρυση στρατιωτικών ενώσεων.
Ωστόσο, δεν έχει εγκριθεί ακόμη νομοθεσία που να παρέχει το δικαίωμα της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι στο στρατιωτικό προσωπικό. Τα νομοσχέδια εισήχθησαν στην Επιτροπή Άμυνας το περασμένο καλοκαίρι αλλά, μετά από μακρές συζητήσεις, το Σώμα των Αντιπροσώπων αποφάσισε, κατά τη σύνοδο της ολομέλειας τον Μάιο του 2019, να αναβάλει την έγκριση του συμβιβασμού και να το αποστείλει στην Επιτροπή Άμυνας για περαιτέρω συζητήσεις.
Εν τω μεταξύ, η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων (ECSR), στην οποία είχε προσφύγει η CGIL εναντίον της ιταλικής νομοθεσίας, δημοσιοποιήθηκε στις 7 Ιουνίου 2019 και αναγνώρισε, για άλλη μια φορά, το δικαίωμα του συνδικαλίζεσθαι για το στρατιωτικό προσωπικό.
Η υπόθεση αφορούσε την παραβίαση των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων των μελών της οικονομικής αστυνομίας (Guardia di Finanza), τα οποία διέπονται, ακόμα, από στρατιωτικό καθεστώς. Η επιτροπή διαπίστωσε παραβιάσεις του Κοινωνικού Χάρτη όσον αφορά τα άρθρα 5 (σύσταση και ένταξη συνδικαλιστικών οργανώσεων), 6 και 2 (διαπραγματεύσεις συλλογικών συμβάσεων) και 6 και 4 (απεργία).
Η ECSR τόνισε, επίσης, στην απόφασή της, ότι οι στρατιωτικές ενώσεις ή τα συνδικάτα θα πρέπει να μπορούν να συνδέονται με άλλες συνδικαλιστικές οργανώσεις και εθνικές ομοσπονδίες όπως η CGIL.
Η στρατιωτική ηγεσία δεν πρέπει να φοβάται ότι θα χάσει τον έλεγχο των ενόπλων δυνάμεων, καθώς οι στρατιωτικές ενώσεις ή τα συνδικάτα δεν σκοπεύουν να παρεμβαίνουν σε επιχειρησιακά θέματα.
Η έκκληση για το δικαίωμα οργάνωσης σε ανεξάρτητα σωματεία δεν σημαίνει μόνο την απαίτηση για το δικαίωμα αντιμετώπισης των συνθηκών εργασίας, αλλά γενικότερα τη δυνατότητα συμμετοχής στην κοινωνία και την ενίσχυση της δημοκρατίας.
Παράλληλα με τη συζήτηση σχετικά με τη σύσταση ενός σύγχρονου νομικού πλαισίου για την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι στο στρατιωτικό προσωπικό, αναφέρθηκε οτι πρέπει, επίσης, να αναληφθεί πρωτοβουλία για τη σύσταση ενός εθνικού θεσμικού οργάνου διαμεσολάβησης με αρμοδιότητες στις ένοπλες δυνάμεις.
Οι στρατιωτικές ενώσεις ή σωματεία θα πρέπει τελικά να εργαστούν αρμονικά και παραγωγικά με τα αρμόδια θεσμικά όργανα, για να διασφαλίσουν την καλή λειτουργία των Ε.Δ. Τον σαφή καθορισμό των δραστηριοτήτων και των αρμοδιοτήτων των συνδικαλιστικών τους οργανώσεων.
Η καθιέρωση κοινωνικού διαλόγου και συλλογικών διαπραγματεύσεων - οι οποίες θα πρέπει να οδηγήσουν σε δεσμευτικές συμφωνίες μεταξύ δύο ισότιμων εταίρων, ήταν μερικές από τις προτάσεις που επισημάνθηκαν από την πλευρά του EUROMIL.
Πάντως από την πλευρά της CGIL τονίσθηκε, πως αν το Κοινοβούλιο δεν καταφέρει να νομοθετήσει κατάλληλα, σκοπεύει να παρουσιάσει μια νομοθετική πρόταση λαϊκής πρωτοβουλίας επί του θέματος.
Εν κατακλείδι, αναφέρθηκε οτι το στρατιωτικό προσωπικό είναι "πολίτες και εργαζόμενοι", με τα ίδια συνταγματικά και δημοκρατικά δικαιώματα όλων των πολιτών και δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο ο συνδικαλισμός δεν πρέπει να εφαρμοστεί στην Ιταλία. Επομένως, είναι καιρός να δράσουμε και να υποστηρίξουμε πρωτοβουλίες από τη βάση, από τους στρατώνες.
Να θυμίσουμε στους αναγνώστες μας, ότι η προσπάθεια «συνδικαλισμού» στις ιταλικές Ε.Δ. είχε αρχίσει από πολύ νωρίς, από το μεταρρυθμιστικό κίνημα του 1950. Η ιδιαιτερότητα της Ιταλίας έγκειτο στην έντονη αντίθεση μεταξύ αυτής καθαυτής της αποκατάστασης της μεταπολεμικής δημοκρατίας και την πίεση, τη δημοκρατική ώθηση των μαζικών κοινωνικών φορέων για το δικαίωμα συνδικαλισμού. Το 1969 γεννήθηκε το περιοδικό "Ο συμπαραστάτης του Αξιωματικού", ένα δεκαπενθήμερο περιοδικό των ενόπλων δυνάμεων. Η ανάπτυξη αυτής της πρωτοβουλίας οδήγησε στην ίδρυση του πρώτου Συλλόγου, στον οποίο συμμετείχαν στρατιωτικοί εν αποστρατεία και εν ενεργεία, ονομαζόμενη «Εθνική Ένωση στρατιωτικών Πολεμικής Αεροπορίας».
Στις 4 Μαΐου 1973 ο γερουσιαστής Spora εισήγαγε στην Ιταλική βουλή ένα νομοσχέδιο για το συνδικαλισμό των στρατιωτικών, προκαλώντας πολλές συζητήσεις και πολιτικές συγκρούσεις.
Το 1975 ήρθε το πρώτο δημοκρατικό κίνημα των υπαξιωματικών και στη συνέχεια όλων των στρατιωτικών. Η πρώτη εκδήλωση έλαβε χώρα τον Σεπτέμβριο του 1975 στο Τρεβίζο, όπου 600 ένστολοι στρατιωτικοί βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για τη σύλληψη του Λοχία Soggiu. Ο Λοχίας, μαζί με άλλους συναδέλφους του και χωρίς υπηρεσιακή άδεια, είχε καταθέσει στη Ρώμη, στον Άγνωστο Στρατιώτη, ένα στεφάνι.
Μεταγενέστερα γεγονότα συνέβησαν στο Μέστρε και το Μιλάνο με τη συμμετοχή 1500 και 5000 στρατιωτικών αντίστοιχα. Το ίδιο έτος, το κοινοβούλιο όρισε διυπουργική επιτροπή να προετοιμάσει ένα σύγχρονο σχέδιο για την αναμόρφωση του Κανονισμού της στρατιωτικής πειθαρχίας.
Μεταξύ 1975 και 1978, ωστόσο, υπήρξε μια από τις πιο σκοτεινές περιόδους της ιστορίας της χώρας. Κυρίαρχα ήταν, η πρόκληση της τρομοκρατίας, η πολιτική αστάθεια, οι δολοφονίες δημοσίων προσώπων, η αδύναμη εθνική οικονομία και τα πολιτικά σκάνδαλα.
Σ’ αυτό το κλίμα, την 11 Ιουλίου 1978, έρχεται ο νόμος 382/78 με τίτλο «Κανονισμοί και αρχές της στρατιωτικής πειθαρχίας» με τον οποίο δημιουργούνται φορείς εκπροσώπησης στις ιταλικές Ε.Δ. σε τρία επίπεδα αντιπροσωπευτικών οργάνων, βάση – ενδιάμεσο – κεντρικό, (CΟBAR, COIR, COCER). Σαν στρατιωτικοί κλάδοι στην Ιταλία αναφέρονται: Ο ΣΞ, ΠΝ, ΠΑ, οι Καραμπινιέροι, οι τελωνειακοί και η οικονομική αστυνομία. Ο αναφερόμενος νόμος περιλαμβάνει και τους δοκίμους των στρατιωτικών σχολών.
Έγκριτοι αναλυτές χαρακτηρίζουν αυτή την εκπροσώπηση, σαν «υπολειμματική ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι». Η πειθαρχία που την διέπει πηγάζει από τους στρατιωτικούς κανονισμούς και τη στρατιωτική ιεραρχία. Η λειτουργία των δραστηριοτήτων αντιπροσώπευσης θεωρείται ως «υπηρεσιακό καθήκον». Είναι, δηλαδή, μια θεσμική εκπροσώπηση, χωρίς να υπάρχει το δικαίωμα σε μια ελεύθερη και ανεξάρτητη δομή εκπροσώπησης. Μυστική ψηφοφορία δεν προβλέπεται. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργούνται στρεβλώσεις, εξαρτήσεις, σύγχυση και γραφειοκρατική νοοτροπία.
Εν ολίγοις, οι υπάρχουσες οργανώσεις που εκπροσωπούν τους στρατιωτικούς δεν έχουν καμία σχέση με την ελεύθερη συνδικαλιστική αντιπροσώπευση. Δίκαια δε περιγράφεται από το διεκδικητικό ιταλικό στρατιωτικό κίνημα, ως «μια πόρτα ζωγραφισμένη σε τσιμεντένιο τοίχο». Μια "πύλη", που από τη μία πλευρά, δεν επιτρέπει τη διέλευση και από την άλλη πλευρά, κρατά έξω από τα στρατόπεδα τις αρχές και τις αξίες με τα δικαιώματα που σχετίζονται με την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι των στρατιωτικών πολιτών.
Είναι σαφές ότι δεν υπάρχει συμβατότητα μεταξύ της ευρωπαϊκής και ιταλικής νομοθεσίας για το ζήτημα.
Ήδη, από το 1993, έχουν ιδρυθεί ανεξάρτητοι στρατιωτικοί σύλλογοι που διεκδικούν μαζικά και σε όλα τα επίπεδα, τη νομική κατοχύρωση του συνταγματικού δικαιώματος της ανεξάρτητης λειτουργίας θεσμικών οργάνων εκπροσώπησης των στρατιωτικών. Ο αγώνας τους είναι δύσκολος, με πολλές θυσίες σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο. Είναι όμως δίκαιος και με τη συμπαράσταση όλων μας, οργανωμένων φορέων και μη, σύντομα θα δικαιωθεί.
Μεγάλο μέρος προσωπικού των Ε.Δ. τις τελευταίες μεταπολεμικές δεκαετίες, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δεν είχε δημοκρατικές κατακτήσεις σαν αυτές των Ιταλών συναδέλφων μας (Ισπανοί, Πορτογάλοι, Έλληνες), αλλά με τον αγώνα και τη διεθνή αλληλεγγύη και μάλιστα σε περίοδο κοινωνικής κρίσης, πέτυχαν να πορευθούν μπροστά τους.
Υπάρχει η ματωμένη εμπειρία, το πάθος για δικαιοσύνη και ελευθερία. Ο χρόνος δουλεύει για εμάς, που αγωνιζόμαστε για να τα κατακτήσουμε

Ευθύμιος Γκιτέρσος
Αθήνα, 17/8/2019